توبه و تحولات آن در حقوق کیفری ایران

توبه به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات، از نبیادهای مختص حقوق جزای اسلامی محسوب می شود؛ به طوری که در دیگر مکاتب امروزی نمونه آن به چشم نمی خورد. با تامل در آیات و روایات و منابع فقهی معتبر، استنباط می شود که برای تحقق توبه، ندامت حقیقی و تصمیم بر ترک گناه برای همیشه و انجام اعمال صالح و جبران مافات لازم است. در اهمیت توبه همین بس که اگر بسط داده شود و درباره شرایط پذیرش آن و نحوه اعمال آن از طرف قضاوت توضیح بیشتری داده شود، می توان آن را به عنوان یکی از شیوه های اصلاح و بازپروری بزهکاران به کار برد به طوری که از طریق اعمال آن، بدون نیاز به اجرای مجازات و صرف هزینه های فراوان در این راه، شاهد اصلاح مجرمان و کاهش تعداد زندانیان بود. توبه در ادوار مختلف تدوین قانون مجازات اسلامی از جمله معاذیر معافیت از مجازات شناخته شده است. قانون مجازات مصوب 1392، در یک گام به جلو، به صورت منسجم در فصلی یازدهم خود، از عوامل اسقاط کننده مجازات نام می برد و در مبحث پنجم آن فصل به تبیین تاثیر توبه در مجازات های حدود، قصاص، دیات و تعزیرات می پردازد. نوشتار حاضر تلاش می کند ضمن آشنایی مقدماتی با این تاسیس حقوقی، تحولات آن را در عرصه حقوق کیفری ایران مورد بررسی قرار دهد و فرضیه این مقاله بر این امر استوار است که قانون مجازات مصوب 1392 نسبت به قانون 1370، به طور مشخص تر و تا حدی وسیع تر، از این نهاد کارآمد بهره برده است. از این رو، تلاش می شود تا با استفاده از روش توضیفی – تحلیلی و با گردآوری منابع از طریق روش کتابخانه ای، اقدام به بررسی این موضوع نماییم.

کلیدواژه ها:

توبه ، معاذیر معاف کننده ، حد ، تعزیر ، حقوق کیفری ایران