زمینه یابی تشکیل صندوق های وجوه وقفی در ایران با رویکرد تأمین مالی توسعه آموزش، پژوهش و تولید علم

وقف با توجه به ویژگی های مذهبی، فرهنگی و تاریخی ایران همواره مورد توجه خیران این مرز و بوم بوده است. در حال حاضر بیشتر موقوفات در قالب دارایی های ثابت، املاک و مستغلات می باشد. با توجه به تغییر کارکردهای دارایی های ثابت وقفی و نیاز افراد در طی زمان، در بسیاری موارد امکان استفاده از عواید و منافع دارایی های وقفی در جهت اهداف اولیه واقف امکان پذیر نبوده و آنها را به صورت ایستا و بلوکه شده در آورده است. صندوق های وجوه وقفی، نهادهای مالی جهت توسعه، استمرار و پویایی فعالیت های وقفی می باشند. هدف از شکل دهی صندق های وجوه وقفی و نیکوکاری، جلب مشارکت خیرین با هر اندازه موقوفه و مدیریت موقوفات بوده به نحوی که علاوه بر حفظ اصل ارزش موقوفات، عواید و منافع حاصله از دارایی های وقفی در تحقق اهداف غیر انتفاعی واقف به کار گرفته شود از این رو به جهت اعمال مدیرت حرفه ای جهت تحقق و ارتقاء اهداف خیر خواهانه واقفان، امکان بلوکه شدن دارایی های وقفی و کارایی پایین آن ها در طی زمان به حداقل می رسد. تشکیل انواع صندوق های وجوه وقف با توجه به انواع اهداف وقف، و پذیرش موقوفات به صورت پول و انواع اوراق بهادار، دارایی های فیزیکی امکان پذیر می باشد. از طرف دیگر توسعه آموزش خصوصاَ در بخش آموزش عالی و انجام پژوهش های علمی و کاربردی و تولید علم با عنایت به پیشرفت روزافزون تکنولوژی در توان دولت نبوده و مستلزم مشارکت گسترده عموم مردم است. حجم زیاد دارایی وقفی در قالب احداث بناهای آموزشی، بهداشتی و خوابگاه ها موید توجه مردم در این زمینه می باشد. اگر چه وجود چنین دارایی های وقفی در دوره خاصی از زمان مثمر ثمر بوده اما ممکن است با تغییر نیازهای جامعه، این اموال در جهت تحقق اهداف خیر خواهانه خیرین به صورت بهینه مورد استفاده قرار نگیرد. این مقاله به بررسی ضرورت های ایجاد صندوق های وقف، محدودیت های احتمالی تشکیل صندوق های وقف و نیز به بررسی زمینه های مختلف تأسیس چنین صندوق هایی جهت توسعه آموزش و پژوهش پرداخته و با توجه به زمینه های مختلف مورد بحث در زمینه توسعه آموزش و پژوهش، تشکیل صندوق وقف پیشنهاد و ساختار، ویژگی ها و کارکردهای آن ها تشریح خواهد شد.

کلیدواژه ها:

وقف ، صندوق وجوه وقفی ، وقف دارایی های مالی ، مدیریت موقوفات ، وقف آموزش