فلسفه کاربردی مجازات حبس و جایگزین های آن

حبس یکی از شیوه های مجازات سالب آزادی از دیرباز مورد توجه بشر بوده است. در اروپای قرن 18 و 19 میلادی به دنبال اعتراضاتی که به مجازات غیرانسانی و بی ر حمانه صورت گرفت، حبس به عنوان کیفری انسانی، جایگاه خود را مستحکم نمود و جایگزین مجازات های بدنی، کار اجباری و ... که خشن تلقی می گردیدند، شد. با مرور زمان حبس کم کم کارایی خود را از دست داد و اهداف و انتظاراتی را که از آن می رفت، نتوانست برآورده سازد. تکرار جرم، عدم اصلاح مجرمین، آثار سوء اجتماعی، ازدحام جمعیت در زندان، فقدان مدیریت صحیح در زندان، مشکلات اقتصادی، مسایل بهداشتی، شیوع امراض مسری و ... از جمله انتقاداتی بوده و هست که به زندان وارد شده است. در نتیجه اندیشمندان حقوق کیفری درصدد پیدا نمودن راه حلی برای این معضل برآمدند. اینان به دفاع از مجازات های غیر بازداشتی تحت عنوان جایگزین حبس برخواستند. امروزه جایگزین هایی مانند تعلیق ساده، تعلیق مراقبتی، جریمه و سایر ضمانت اجرا های مالی مطرح شده است. مشکلات موجود در دستگاه قضایی، ضرورت هر چه بیشتر طرح این اندیشه ها و مدد گرفتن از این جایگزین ها را بیش از گذشته آشکار می سازد. در بسیاری از کشورها از جمله ایران ارتکاب جرایم سنتی از قبیل قتل، سرقت و جرایم جدید همانند جرایم مربوط به محیط زیست، مواد مخدر، جرایم کامپیوتری، جرایم سازمان یافته، قاچاق زنان و کودکان رو به فزونی نهاده است و اقدام به صدور حکم حبس به عنوان راه حلی برای مقابله با این رشد فزاینده، موجب افزایش جمعیت زندان ها شده است. محکوم نمودن مجرمین به حبس موجب تحمیل نمودن بار مالی به دولت ها گردیده است. محکوم نمودن مکرر به حبس برای بدهکارانی که توانایی پرداخت جریمه تعیین شده را ندارند، علاوه بر این که با میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مغایرت دارد، بر مشکلات این مساله می افزاید.

کلیدواژه ها:

جایگزین های حبس ، مجازات حبس ، آثار حبس ، اهداف حبس