استانداردهای ملی کشاورزی زیستی (ارگانیک) ایران I: مفاهیم، اصول و اهداف تولیدات زیستی و استانداردهای تولید محصولات زراعی و باغی

اگر چه کشاورزی سنتی و تولید محصولات کشاورزی بدون استفاده از مواد شیمیایی از سابقه ی بسیار طولانی برخوردار است، ولی کشاورزی زیستی که اساسا بر منابع تولید محلی متکی بوده و فعالیت آن بر حفظ تعادل اکولوژیکی و توسعه مطلوب فرآیندهای بیولوژیک استوار است و از طرف دیگر دارای مقررات و استانداردهای خاصی است، از سابقه ی چندانی برخوردار نیست. شواهد زیادی حاکی از برتری کشاورزی زیستی بر کشاورزی رایج از جنبه های مختلف زیست محیطی مانند افزایش تنوع زیستی، کاهش بقایای سموم شیمیایی در مواد غذایی گیاهی و دامی، کاهش گازهای گلخانه ای و گرمای زمین و جنبه های اجتماعی- اقتصادی مانند تولید پایدار و عدالت اجتماعی و اقتصادی وجود دارند. سطح زیر کشت جهانی محصولات زیستی در سال 2006 حدود 31 میلیون هکتار و ارزش تجاری محصولات زیستی به 38 میلیارد دلار در سال رسیده است. نظام های کشاورزی زیستی مبتنی بر استانداردهای خاص و دقیقی هستند که در آنها امنیت و اطمینان مصرف کنندگان، رقابت عادلانه بین تولیدکنندگان و تسهیل در تجارت محصولات زیستی بین دولت ها در نظر گرفته شده است. استانداردها در کشاورزی زیستی شامل اصول، قواعد، پیشنهادات و ضرورت هایی هستند که باید در کلیه مراحل تولید و فرآوری تا مصرف رعایت شوند. با وجودی که کشور ما از نظر کشاورزی سابقه ی بسیار طولانی دارد و برخی محصولات مهم زراعی فعلی در دنیا از قبیل غلات و حبوبات در این قسمت از جهان اهلی شده اند، متاسفانه هنوز در چارچوب کشاورزی زیستی نوین، فاقد مقررات ملی است. امروزه بازارهای خارجی و به خصوص اتحادیه اروپا، تمایل خود را نسبت به خرید محصولات زیستی ایران (پسته، گردو، خرما، کشمش، میوه های تازه، زعفران و غیره) اعلام داشته اند، ولی هنوز هیچ گونه مقررات ملی در این رابطه با تولید محصولات زیستی ایران وجود ندارد. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی و مرور قوانین بین المللی موجود در این زمینه، مجموعه استانداردهای پایه و اصلی جهت تولید زیستی محصولات زراعی و باغی برای کشور ایران تهیه و پیشنهاد شوند.

کلیدواژه ها:

کشاورزی زیستی ، کشاورزی پایدار ، استانداردهای تولید زیستی