بخت و اتفاق از دیدگاه ابن سینا

سال انتشار: 1386
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 532

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_APMN-11-38_007

تاریخ نمایه سازی: 25 آذر 1397

چکیده مقاله:

میان اقوال کسانی که وجود تمام عالم را ناشی از اتفاق می دانند و قانون علیت رانادیده می گیرند، برخی فقط پیدایش موجودات جزیی را به اتفاق نسبت می دهند ومعتقدند در پیدایش طبایع جزیی مادی، نمی توان اتفاق را نادیده گرفت و ضرورت علی راجاری ساخت.ارسطو ضمن اعتقاد به قانون علیت در عالم، بخت و اتفاق را از جمله علل می داند، ولیبه همسویی و سازگاری بخت و اتفاق با ضرورت معتقد نیست و اتفاق را در مقابلضرورت قرار می دهد. ابن سینا نیز به تبع رییس مشاییان، به بحث پیرامون بخت و اتفاقمی پردازد و آن را ناقض قانون علیت نمی داند. اما در چار چوب جهان شناسی خاص خود وبرداشت متفاوتی که از علیت وجودی دارد، به تبیین آنها می پردازد و آنها را علل حقیقی وموجبه امور نمی داند و تا حدودی موفق تر از ارسطو بحث را پیش می گیرد، به طوری کهضرورت علی و معلولی دچار خدشه نمی شود. اما در نهایت امر این مطلب جای بحث داردکه کدام مشکل فلسفی، ارسطو و ابن سینا را وادار به اتخاذ چنین موضعی در باب بخت واتفاق می کند. این مطلب در ابن سینا نیاز بیشتری به تفحص دارد. چرا که با قبول نظاماحسن، وجود و حاکمیت ضرورت علی در عالم و علم عنایی حق تعالی به موجودات، براینظریاتی چون بخت و اتفاق که ناشی از جهل انسان به علل حقیقی است و بیشتر جنبهعامیانه دارد تا علمی و فلسفی، جایی باقی نمی ماند.

نویسندگان

رضا اکبریان

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس- دانشجوی دوره دکتری رشته حکمت مشاء، دانشگاه تربیت مدرس