عناصر منظر در هنر ساسانی

هنر ساسانی هنر «ایرانی نو » است که سنتهای هخامنشی و پارتی را در خود جای می دهد. معماری ساسانی با گنبدهای عظیم آجری خودنمایی می کند در حالی که همواره در ارتباط با طبیعت و منظر بوده است . نقش برجسته های ساسانی اسناد مهم و معتبری از اوضاع سیاسی - مذهبی و اجتماعی در این عصر می باشد. این نقش برجسته ها معمولاً در مقابل سراب ها و رودخانه ها برپا شده است و اکثراً در ناحیه فارس و سپس نزدیک شهر کرمانشاه در کنار جاده ابریشم دیده می شوند . مراسم تاج بخشی ، جنگ ، شکار و جشن از موضوعات عمده دیوار نگاره های ساسانی است که در این موضوعات عناصر منظر مانند : آب ، کوه ، درخت ، انواع گیاهان و پرندگان نقش مهمی را به عهده دارند و از آنجا که منظره سازی ساسانیان برمبنای تفکرات و اعتقادات ایشان ناشی از سه دین : مزدیسنا ، زرتشت و مهرپرستی است و در تمام این ادیان به خصوص زرتشت ، اشارات بسیاری به طبیعت و آب و گیاهان شده ، بنابراین طبیعت گرایی در آثار هنری آنها نقش اصلی را دارد. در این خصوص برخی از عناصر منظر در نقش برجسته های طاق بستان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . چرا که وجود تمامی این عناصر طبیعی و نمادین مانند : کوه ، برکه ی آب ، درخت و گیاهان ، شکوفه های گل بر سر آناهیتا ، قطرات آب روی لباس خسروپرویز و غیره در این نقش برجسته ها دارای بار فرهنگی و اعتقادی می باشند. همچنین در این بررسی نقش و نگاره هایی مانند : گل لوتوس (نیلوفر آبی) ، درخت زندگی و پرندگان نمادشناسی شده است. فرضیه : عناصر منظر در نقش برجسته های ساسانی جنبه نمادین داشته که براساس اعتقاد و تفکر ساسانیان شکل گرفته است .

کلیدواژه ها:

منظر ، نقش برجسته ، طاق بستان ، آناهیتا ، آب ، لوتوس ، درخت زندگی و پرندگان