بررسی و بازشناسی صفه فرهاد تراش در بیستون : نمونه ای ساسانی از معماری منظر

فرهاد تراش صفحه تراشیده عظیمی در سینه کوه بیستون است می توان آن را با کتیبه داریوش بزرگ هخامنشی در کوه بیستون مقایسه کرد . به واسطه همین شباهت ، شرق شناسانی چون جکسن ، تامپسون ، اردمان و هرتسفلد این صفحه سنگی را نقش برجسته - کتیبه ای ناتمام از عهد هخامنشی معرفی کرده اند. در دهه 1960 م یک هیات باستان شناسی آلمانی به سرپرستی هاینز لوشای و ولفرام کلایس آثار باستانی زیر دهکده بیستون را کاوش کرده و در نتیجه بقایای معماری منسوب به عهد ساسانی از زیر خاک پدیدار شد که آن را یک کاخ معرفی کردند. با این حال باستان شناسان آلمانی نتوانستند رابطه این بقایای معماری را با صفه فرهاد تراش توضیح دهند. فقط بعدها والتر سالزمان پیشنهاد کرد که شاید صفحه فرهاد تراش نیز اثری ساسانی بوده و قصد داشته اند آثاری مشابه طاق بستان کرمانشاه در آنجا حجاری کنند.در این مقاله ، نتایج تحقیقات هیأت معماری - باستان شناسی دانشگاه تهران در بررسی و مطالعه ناحیه بیستون و آثار فرهاد تراش در تابستان 1381 ه.ش. منعکس شده است. بنابر نتایج این تحقیقات ، ناحیه بیستون - کنگاور - کرمانشاه برای ییلاق سلاطین ساسانی دارای اهمیت بسیار بوده و آثار معماری یافته از زیر دهکده بیستون در اصل بقایای یک سیستم آب نما و دسکره و شکارگاه سلطنتی از عهد ساسانی است که همراه با صفه فرهاد تراش در مجموع یکی از نمونه های بدیع معماری منظر در عهد ساسانی را شکل می داده است که دیگر نمونه های آن در کنگاور و طاق بستان مشاهده می شود.

کلیدواژه ها:

عهد ساسانی ، بیستون ، فرهاد تراش ، معماری منظر ، باغ و دسکره ایرانی