تئوری سیستمی خلاقیت در سازمان

زمینه: با وجود ضرورت روزافزون خلاقیت در حیات فردی و اجتماعی بشر، هنوز هم افراد به ویژه مدیران درک و فهم درستی از مفهوم پیجیده و مبهم خلاقیت ندارند و در نتیجه در مدیریت کردن استعداد خلاقیت با چالش بنیادین مواجه می شوند و عموماً نادانسته خلاقیت را محدود می کنند. زیرا، نه تنها خلاقیت در زمره پیچیده ترین رفتارهای انسانی قرار دارد، بلکه تحقیقات انجام شده، در زمینه مفهوم خلاقیت به طور کلی پراکنده، ناسازگار و غیرمنسجم است و بر این اساس، این تحقیقات پیشنهادی کاربردی واضح و مشخصی برای مدیریت خلاقیت ارائه نمی کنند. هدف: تحقیق حاضر با هدف وحدث بختشیدن به ادبیات پراکنده وناسازگار خلاقیت در عرصه سازمان در قالب یک تئوری در راستای مدیریت مفهوم پیچیده و مبهم خلاقیت، انجام شده است. روش: با رویکردی سیستمی- اکتشافی و بهره گیری از روش های فراتحلیل و تحلیل محتوا، 490 تحقیق مطالعه و بررسی شد که طی سال های 1950 تا 2012 میلادی در مورد خلاقیت انجام شده اند. یافته ها: پردازش داده های استخراج شده از تحقیقات، به اکتشاف تئوری سیستمی خلاقیت منجر شد. این تئوری بر محور سلسله مراتبی از متغیرها شامل ابعاد، عوامل، مؤلفه ها، شاخص ها و همچنین روابط حاکم بر آنها به ادبیات پراکنده، نامنسجم و ناسازگار خلاقیت وحدت بخشید و بیان گر آن است که خلاقیت پدیده ای سیستمی است که متشکل از ابعاد سه گانه چگونگی، چیستی وچرایی است. چگونگی خلاقیت بیان گر ورودی های سیستم خلاقیت با عوامل مؤثر بر خلاقیت است که عبارت اند از چهار عامل فردی، شغلی، گروهی و سازمانی، چیستی خلاقیت به فرایند سیستم خلاقیت اشاره دارد و شامل عوامل سه گانه خلاقیت فردی، خلاقیت گروهی و خلاقیت سازمانی است. چرایی خلاقیت بیان گر اهمیت و ضرورت است یا آنچه از سیستم خلاقیت حاصل می شود که عبارت اند از عوامل دوگانه خروجی و پیامد. نتیجه گیری: بر اساس سطوح چندگانه تئوری سیستمی خلاقیت (ابعاد، عوامل، مولفه ها و شاخص ها) و روابط حاکم بر آنها، می توان در عرصه سازمان خلاقیت را مدیریت کرد. به این صورت که این تئوری به افراد و به خصوص مدیران کمک می کند تا با رویکردی سیستمی از سطح ابعاد، عواملف مؤلفه ها تا شاخص ها درک کنند که خلاقیت چیست؟ چرا به آن نیازدارند و چگونه می توانند آن را ارتقاء دهند؟

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، چگونگی خلاقیت ، چیستی خلاقیت ، چرایی خلاقیت ، تئوری سیستمی خلاقیت