نوبختیان در رویارویی با متکلمان معتزلی و امامی

در دوران غیبت صغری، ابوسهل اسماعیل بن علی و ابومحمد حسن بن موسی نوبختی از مشهورترین متکلمان امامیه در بغداد بودند که نقش مهمی در انتقال میراث کلامی امامیه به متکلمانی چون شیخ مفید و سید مرتضی بر عهده داشته اند. از آنجا که اندیشه های امامیه در دوران شیخ مفید و سید مرتضی تفاوت هایی با آراء متکلمان عصر حضور همچون هشامین و مؤمن الطاق دارد و به نوعی به اندیشه های کلامی معتزله نزدیک تر شده برخی برآنند که نوبختیان در تطور اندیشه های متکلمان امامی و هم گرایی آنان با معتزلیان نقش اصلی را بر عهده داشته اند و در حقیقت، عقل گرایی معتزلی به دست بنو نوبخت در میان متکلمان امامی مذهب شیوع یافته است. این مقاله ضمن رفع این اتهام از طریق مقایسه اندیشه های کلامی این دو گروه به واکاوی میزان تأثیرگذاری متکلمان نوبختی بر آراء اندیشمندان امامیه پرداخته است.

کلیدواژه ها:

نوبختیان ، کلام امامیه ، معتزله ، متکلمان ، عقل گرایی ، هشام بن حکم