تحلیل مولفه های معنایی حق در قرآن کریم با بهره گیری از شیوه همنشینی و جانشینی

همنشینی و جانشینی، همان گونه که زبان شناسانی چون رومان یاکوبسون از آغاز اشاره کردهاند، تاروپود زبان را تشکیل میدهد. از این رو، میتوان با مشخص کردن مؤلفه های معنایی یک واژهٔ خاصی و سپس بررسی ارتباطهای واژههای همنشین و جانشین با آن، کارکردهای آن واژه را در زبان در سطح گستردهای مشخحص کرد. با این روش، ابتدا همنشینها و جانشینهای واژهٔ مورد نظر مشخصی می شود، سپس بر پایهٔ مؤلفه های معنایی به دست آمده از واژههای همنشین و جانشین، مؤلفه های مشترک نشان داده می شود؛ این مؤلفهها، مؤلفههای معنایی واژهٔ مورد نظر است. واژهٔ «حق» یکی از کلیدی ترین واژههای قرآن کریم است که ۲۹۰ بار در آن تکرار شده است. این واژه همراه واژههای همنشین و جانشینش در قرآن (رسول، دین، باطل، هدی، صدق و بینات) مبنای تحلیل واژهٔ حق شده است. افزون بر زبان عربی به معنای عام، این واژه در گونهٔ عربی قرآنی نیز مصداقهای متنوعی یافته است؛ برای مثال خداوند خود و تمام تصرفاتش در جهان مانند خلقت، ارسال رسولان، نزول وحی، وعده، و عیل و... را حق دانسته است. در این مقاله، کوشش میشود مؤلفه های معنایی ای که میان جانشین هاو همنشینهای حق مشترک است، بر پایهٔ واژههای برگزیده مشخصی شود.

کلیدواژه ها:

همنشینی ، جانشینی ، حق ، رسول ، دین ، باطل ، هلی ، صادق ، بینات