فعل تابع افعال وجهی در زبان سعدی

در مطالعهٔ زبانهای کهن ایرانی، مسائل نحوی از اقبال چندانی برخوردار نیستند و زبان سغدی هم از این مسئله مستثنی نیست. به این دلیل که متون بازماندهٔ سغدی عموماً ترجمه هایی از زبانهای دیگر تشخیص داده شدهاند، دانشمندان کمتر به بررسی نحوی این متون اهتمام ورزیدهاند. تعیین میزان تأثیرگذاری زبانهای مبداً بر نحو زبان متون سغدی از سویی و وجود تمایز بین گونه های مختلف زبانی آن از دیگر سو، خود مسائلی هستند که بدون بررسی نحوی و مقایسهٔ ساختارهای مشابه در این گونه های زبانی قابل دسترسی نیستند و این امری است که تاکنون به صورت جدی انجام نپذیرفته است. در این نوشتار به بررسی افعال تابع دو فعلی وجهی مهم در زبان سغدی پرداخته شده است. این دو فعل -S. C «بایستن» و -|k m «خواستن» هستند. در بررسیهای پراکندهٔ انجام شده در نحو سغدی عموماً تنها به کاربرد آنها با مصدر توجه شده است. این پژوهش نشان میدهد که تابع این دو فعل متنوع تر از آن است که پیشتر تصور می شد. کاربرد با گونه های مختلف مصدر و نیز وجوه فعلی مختلف در جملات پیرو، صورتهای نحوی دیگر این افعال هستند. فعل -S.C در متون غیر بودایی بسامد بسیار محدودتری دارد و تنوع افعالی تابع آن نسبت به -km کمتر است، اما بسامد کاربرد -km در متون بودایی ومسیحی نسبتاً برابر است و امکان مقایسه و بررسی آماری را بیشتر فراهم می کند.

کلیدواژه ها:

فعلی وجهی ، فعلی تابع ، مصدر مضارع ، مصدر ماضی ، فعلی صرف شده