تحلیل ساختاری و نشانه شناختی هفت پیکر نظامی از منظر جنبه های نمایشی

نظامی گنجه ای همواره به عنوان یکی از بزرگ ترین خالقان آثار داستانی گنجینه ادب فارسی به شمار آمده است، با این همه، آثار پژوهش ی در زمینه شناختساز و کار قصه گویی و داستان پردازی او بس یار اند ک و انگشت شمارند . از سوی دیگر، معدود پژوهش های صورت گرفته نیز هم خود را مصروف توصیف زندگینظامی و تشریح نکته های ادبی و دقایق معا نی اشعار وی کرده اند ، اما در عرصه های دیگری همچون کند و کاو در زمینه شیوه یا شیوه های قصه گو یینظامی و باز نمودن مایه های اندیشه او، هنوز هم جا ی خا لی بسیار احساس می شود، که همین مسئله انگیزه بررسی الگوهای قصه گویی و روایت در آثارنظامی را در نگارندگان این مقاله به وجود آورده است. به منظور انجام این پژوهش، از میان «گنج» های گنج گنج نظامیف منظومه هفت پیکر برگزیده شد، زیرا به لحاظ شیوه قصه گویی و برخورداری از جنبه های نمایشی از دیگر «گنج» ها بویژه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین متمایز است. بر همین اساس، در این مقاله کوشش بر آن بوده است تا با بهره گیری ازاصول و روش های پیش اندیشیده مستتر در دوره یافت بنیادی نقد امروز، ساختگرا یی و نشانه شناسی، جنبه های نمایشی و داستانی هفت پیکر مورد تحلیل و موشکافیقرار گیرد. هدف از این کار در مرتبه نخست، ارائه شگردها و فنون داستا نسرایی و شناخت عناصر نمایشی هفت پیکر و در مرتبه بعد فراهم آوردن امکان استفادهاز آثار نظامی، در اقتباس ها و آثار داستانی و نمایشی جدید است. برای دستیابی به این هدف، جنبه های نمایشی موجود در این اثر در چهارچوب مطالعات مربوطبه شخصیت شناسی، موقعیت نمایشی، کشش، کنش و واکنش، تعلیق و شخصیت های کنش گر بررسی شده اند، تا هرگونه اقتباس و برداشت تازه وعلمی از این اثر برای اهدف نمایشی چهارچوبی علمی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

ساختار ، نشانه ، جنبه های نمایشی ، شخصیت ، هفت پیکر