نومفهوم شناسی وجدان در سیره ی امام سجاد (ع)

تحقیق و بررسی در مفهوم وجدان از دورترین زمان ها تاکنون ادامه دارد. شناخت این نیرو یا پدیده به علت نداشتن یک نمود فیزیکی معین مانند سایر نمودهای طبیعی که برای ما قابل لمس بوده باشد، دانشمندان علوم انسانی را به اختلاف نظر وادار ساخته است. و این خود یک اصل است که هرحقیقت هر اندازه دارای نمود محدودتر و یکنواخت تر بوده باشد، شناخت آن آسان تر و قاطعانه خواهد بود. و بدیهی است که وجدان حقیقی، دارای ابعاد و قوا و فعالیت های متنوع می باشد. به همین علت است که تاکنون تعریف های مختلفی درباره وجدان ارائه شده است. تربیت اسلامی یکی از اساسی ترین بخش های معارف اسلامی، فلسفه بعثت رسولان و مهم ترین وظیفه اولیاء الهی است. بهترین روش های تربیتی برای رسیدن به اهداف و اصول تربیت دینی در سیره پیشوایان دین یافت می شود. از این رو، پرداختن به شیوه هایی که برای تربیت افراد در گفتار و رفتار ائمه اطهار دیده می شود ضروری است. گرچه در کتاب های تاریخ و سیره گنجینه های فراوانی از ائمه اطهار دیده می شود، اما با دید تربیتی، تفکیک نشده و مورد توجه قرار نگرفته اند. بیان سیره تربیتی هر یک از ائمه اطهار در شرایط متفاوت با توجه به نیازهای جامعه امروزی، بهترین راه هدایت افراد و تربیت دینی آن هاست. انسان، صلاحیت دست یابی به همه کمالات را دارد. وصول به این صفات عالی در گرو تربیت صحیح می باشد و برای تحقق این اهداف، باید بهترین شیوه ها را انتخاب نمود. به یقین، برترین روش ها که مبتنی بر شناخت حقیقت انسان و همه ابعاد وجودی اوست، تنها در کلام و سبک زندگی انسان های کامل در هر عصر و زمان جست وجو می شود و چنین انسان هایی برای همه عصرها و زمان ها جز معصومان کسی نیست.این مقاله با رویکرد نظری و تحلیلی، ضمن بررسی در بسترهای حوزه روان شناسی و مبحث هوش اخلاقی، با هدف آشنایی با روش های تربیتی عفو و اغماض (تغافل) که همانا مفهوم وجدان را در بر دارند، در سیره امام سجاد (ع) و بر اساس مباحث صحیفه سجادیه تنظیم و نگارش شده و به نتایج اساسی زیر دست یافته است:شیوه تربیتى عفو به عنوان یک اصل اخلاقى مى تواند تأثیرات خوبى در مربى و عفوکننده داشته باشد.مربى با تغافل مى تواند از انحراف بیشتر متربى جلوگیرى کرده و او را در مسیر تربیت صحیح قرار دهد.

کلیدواژه ها:

وجدان ، عفو ، تغافل ، هوش اخلاقی ، امام سجاد (ع)