بررسی اثرات برداشت بی رویه و مدیریت بهره برداری پایدار از منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: حوزه آبریز یزد- اردکان)

کمیت و کیفیت آب در استان یزد بخصوص در شهرهای حوزه دشت یزد- اردکان و بویژه مرکز استان یعنی شهرستان یزد بدلیل گسترش صنایع و مراکز فاضلاب زا، کاهش یافته است. همچنین، بلحاظ نبودن منبع آب سطحی مطمئن وابستگی به سفره های آب زیرزمینی در این استان کویری و خشک تقریباً صد در صد میباشد. از این رو با بالا رفتن میزان تقاضای آب، برداشت از این سفره‌ها مرتباً افزایش پیدا نموده، بطوریکه بیلان آب در استان یزد منفی و معادل280- میلیون مترمکعب میباشد. یشترین میزان برداشت و مصرف آب در واحد هیدرولوژیک یزد – اردکان و معادل 663 میلیون مترمکعب است. مقدار کسری بیلان در این حوزه حدود 50 درصد کل حوزه ها یعنی 140- میلیون مترمکعب میباشد که از جمله پیامدهای آن، پایین رفتن مدام سطح سفره، نفوذ آب شور سفره های کویری همجوار به داخل آن و تأثیر منفی بر کیفیت آب شیرین میباشد. همچنین، با توجه به نتایج بررسی اثرات برداشت بی رویه آب در منطقه علاوه بر افت سطح آب زیرزمینی، باعث افت سطح زمین(نشست زمین) و تغییر ویژگیهای کمی و کیفی آب و خاک شده و در مهاجرت و تسریع روند تمرکز گرایی جمعیت و تخلیه روستاهای کویری نیز تأثیر بسزایی دارد. لذا با توجه به روند موجود جهت دستیابی به بهره برداری پایدار در منطقه آگاه ساختن افکار عمومی بویژه کشاورزان نسبت به بحران آب، آموزش و تشویق کشاورزان برای تغییر روشهای کشاورزی، تبدیل اراضی کوچک و پراکنده به اراضی یک پارچه، استفاده از فاضلاب تصفیه شده در صنعت و کشاورزی، توسعه صنایع کم مصرف آب به جای صنایع پرمصرف، تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی و ... پیشنهاد میشود.

کلیدواژه ها:

برداشت بی رویه ، بهره برداری پایدار ، آب زیرزمینی ، مناطق نیمه خشک ، استان یزد