دیو در گذر متون تاریخی(جایگاه دیو در تاریخ بیهقی)

دیو در زبان پهلوی به معنی خداست و در اوستا نام همگانی آفریدگان و کارگزاران و دستیاران اهریمن است که در برابر آفرینش اهورایی ایستاده و به پتیارگی با آن در ستیزند. ظاهرا به مرور زمان تعدادی از موجودات پست و اهریمنی همچون غولان که نقش منفی و گمراه کنندگی و خوف و ترس داشتند و نیز افراد یاغی و سرکش و قوایی که مطیع و رام نمی شدند در زمره دیوان قرار گرفتند. از همه مهمتر دیو گاهی مرادف اهریمن در اندیشه های ایرانی و گاه به معنی شیطان در فرهنگ اسلامی و زمانی به مفهوم غول و عفریت و موجودات وهمی در بیشتر افسانه های عامیانه اثرآن مشاهده می شود. در آثار اخلاقی و عرفانی از دیو نفس و دیو حرص و شهوت نامی برده شده است.تاریخ بیهقی ازجمله کتبی است که از دستبرد کلمه دیو مصون نمانده وگونه هایی ازآن را در خود جای داده است. بیهقی با استعانت به این باور و اعتقاد مردم که دیوان منشاء پلیدی و زشتی در دنیا هستند و با همکاری اهریمن سعی در ترویج شر در جهان هستند و درهمه وقت برآنند تا اهورامزدا و تمام یاران نیک او را نابود و خویش حاکم بر مردم گردند، منشاء همه زشتیهارا به دیو برمی گرداند. تصویر دیو و ذکر خصوصیات آن از جمله ویژگیهای خاص تاریخ بیهقی است که در ساختار ترکیبات مفرد که منحصر به فرد است دخالت دارد.

کلیدواژه ها:

بیهقی ، دیو ، تاریخ بیهقی