پیامد تبدیل اراضی جنگلی به باغ بر بخش‌های فیزیکی کربن آلی خاک در منطقه مریوان

تغییر کاربری اراضی و استفاده نابجا از اراضی جنگلی در بخش‌های وسیعی از کوههای زاگرس طی سال های اخیر منجر به بهم‌خوردن تعادل اکولوژیکی اکوسیستم و تخریب محیط زیست گردیده است. هدف این مطالعه بررسی تغییر کاربری اراضی جنگلی به باغات تاک بر کیفیت فیزیکی کربن آلی خاک و پایداری خاکدانه ها در منطقه مریوان می باشد. از دو کاربری جنگل و جنگل تبدیل شده به باغ که در مجاورت هم قرار دارند، در سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتیمتر نمونه برداری خاک انجام شد. بخش‌های فیزیکی کربن آلی خاک و شاخص‌های پایداری خاک تعیین شدند. نتایج نشان داد که کربن آلی موجود در ذرات هم‌اندازه شن در افق سطحی جنگل (3/46 گرم کربن آلی خاک بر کیلوگرم خاک خشک) بطور معنی‌داری بیشتر از کاربری باغ (6/30 گرم کربن آلی خاک بر کیلوگرم خاک خشک) می‌باشد. در افق زیر سطحی مقدار کربن ذخیره شده در ذرات هم‌اندازه سیلت- رس در کاربری باغ دو برابر بیشتر از جنگل می‌باشد. مقدار ماده آلی سبک در هر سه عمق کاربری جنگل بیشتر از باغ بوده است. بررسی پایداری خاکدانه ها در دو کاربری نشان داد که عملیات خاکورزی در کاربری باغ منجر به کاهش چشمگیری در مقدار خاکدانه‌های بزرگ و افزایش خاکدانه‌های ریز و هم‌اندازه رس در افق سطحی شده است. در افق سطحی میانگین وزنی قطر و پایداری خاکدانه‌ها برای جنگل به ترتیب 15/1 میلی‌متر و 5/64% و برای باغ این پارامترها به 63/0 میلی‌متر و 0/16% می‌باشد.

کلیدواژه ها:

بخش بندی فیزیکی ، پایداری خاکدانه ها ، کاربری اراضی ، کربن آلی خاک