بررسی برخی عوامل موثر بر شوری و قلیائیت خاک در حوزه آبخیز زیلبر چای

شوری و قلیائیت خاک از جنبه های تخریب اراضی بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر عوامل زمین شناسی و کاربری اراضی در روند شوری و قلیائیت خاک در حوزه آبخیز زیلبرچای می باشد. به منظور دستیابی به این مهم، تقشه واحدهای همگن اراضی با تلقیق سه نقشه درصد شیب، سنگ شناسی و ژئومرفولوژی تهیه شد و نعداد 35 نمونه خاک از عمق 15 ساتنی متری سطح خاک برداشت شدند، پس از اندازه گیری میزان هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک، نقشه EC و pH براساس روش کریجینگ و با استفاده از نرم افزار Ars/GIS9.3 تهیه و کلاس بندی شد . با تلفیق نقش ههای EC و pH خاک با کاربری اراضی و سنگ شناسی، مقادیر EC و pH مربوط به هر یک از انواع کاربری اراضی و واحدهای سنگ شناسی به دست آمد. در گام نخست، ضریب همبستگی اسپیرمن برای واحدهای سنگ شناسی با مقادیر هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک به ترتیب 12/0 و 13/0 محاسبه شد که در سطح 99 درصد معنی دار بود، ولی در کاربری اراضی با مقادیر EC و pH در سطح 99 درصد معنی دار نبود. در مرحله دوم، وز نهای هریک از طبقات نقشه های EC و pH به روش تحلیل سلسه مراتبی محاسبه شده و در مقادیر مساحت مربوط به واحد سنگ شناسی و کاربری اراضی ضرب شدند. سپس ضریب همبستگی پیرسون برای هریک از وزن های تحلیل سلسله مراتبی انواع کاربری اراضی و واحدهای سنگ شناسی با مقادیر EC و pH محاسبه شدند. بیشترین ضریب همبسگی EC با وزن های تحلیل سلسه مراتبی برای واحد سنگ شناسی Qs و اراضی مرتعی با پوشش گیاهان شورپسند در دشت های خروجی حوزه آبخیز به ترتیب 32/0 و 07/0 به دست آمد. همچنین بیشترین ضریب همبستگی پیرسون برای مقادیر اسیدیته خاک و وزن های تحلیل سلسله مراتبی مربوط به واحد سنگ شناسی Qt2 و مراتع فقیر در قسمت های میانی حوزه آبخیز به ترنیب 14/0 و 08/0 محاسبه شد.بنابراین در مقایسه با عامل کاربری اراضی، شوری و قلیایی بودن خاک در حوزه آبخیز زیلبرچای بیشتر تحت تاثیر نوع سنگ شناسی بود

کلیدواژه ها:

روش کریجینگ ، تحلیل سلسله مراتبی ، ضریب همبستگی اسپیرمن ، ضریب همبستگی پیرسون ، زیلبرچای