بررسی سیر تحول معماری بومی خانه های اقلیم سرد وکوهستانی در ایران

معماری اقلیمی به عنوان یک سنت بومی و محلی منتقل می شود و بیشتر بر اساس ازمون و خطا و فنون منتقل شده از نسلی به نسل دیگر است. درشکل گیری معماری بومی برخی روابط اجتماعی و اقتصادی با محیط طبیعی و نمادهای فرهنگی ماهرانه انعکاس می یابند . معماری بومی جوابگویی به نیازهای یک جامعه در ارتباط با عوامل طبیعی و خواسته های معنوی انسان هاست. طراحی بومی شامل یک سری اصول علمی و کابردی می باشد که در نظر گرفتن این اصول در طراحی ابنیه توسط طراحان و معماران می تواند منجر بهطراحی فضاهای بهینه از نظر آسایش انسان و صرفه جویی در مصرف انرژی شود. اما در قرن اخیر، معماری جدید به دلیل قطع ارتباط با معماری سنتی و ساخت بناهایی که انطباقی با شرایط اقلیمی نداشته اند باعث هدر رفتن منابع هنگفت انرژی، مخصوصا انرژی های تجدید ناپذیر شده است و با وجود استفاده از تکنولوژی های مدرن و صرف هزینه های سنگین در احداث خانه ها مشاهده می شود آنطورکه باید نتوانسته ایم آسایش را در خانه های خود تامین نماییم و خانه ی ایرانی دستخوش چالش ها و معضلات مختلفی شده است. این امر ناشی از بحران هویتی در معماری امروز ما و تقلید کورکورانه از معماری غربی است درصورتیکه در خانه های سنتی ایران، طراحی معمار با شناخت صحیح او از مصالح و عناصر ساختمانی و بکارگیری درست آنها با توجه به مسایل اقلیمی آن منطقه بوده است که توانسته بدون صرف هزینه های گزاف و در عین سادگی پاسخگوی نیازهای ساکنین آن خانه ها در سخت ترین شرایط آب و هوایی باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی تحلیلی می باشد و به منظور جمع آوری اطلاعات از شیوه های مختلف اسنادی، کتابخانه ای و منابع اینترنتی استفاده شده است. در این پژوهش پس از معرفی اقلیم مناطق سرد و کوهستانی و ذکر ویژگی های آن، به شناخت و بررسی معماری خانه های سنتی ایرانی در اقلیم سرد و کوهستانی پرداخته شده و در نهایت راهکارهایی که در معماری گذشته این مناطق به منظور هماهنگی با اقلیم و بهینه سازی مصرف انرژی استفاده شده است را مورد مطالعه قرار داده و با تلفیق با اصول معماریو شهرسازی جدید، راهکارهایی نو ارایه شده است. راهکارهایی که در آن اصول ترکیب و همگن بودن در بافت و همسویی آن با اقلیم منطقه و انطباق داشتن با فرهنگ، سنت و دیگر عوامل تاثیرگذار رعایت گردیده و می تواند در طراحی خانه های معاصر برای رسیدن به یک معماری اصیل و مطلوب، مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

اقلیم سرد و کوهستانی ، معماری بومی ، خانه سنتی