بررسی تنوع فیتوشیمیایی جمعیت های گیاه داروئی بادرشبی (.Dracocephalum moldavica L) در توده های کشت شونده شمال غرب ایران

بررسی صفات شیمیایی جمعیت های گیاهان دارویی و انتخاب نمونه های برتر از درون آنها، مرحله مهمی در فرآیند اصلاح این دسته از گیاهان در به منظور تأمین مواد اولیه داروسازی گیاهی به حساب می آید. به منظور بررسی تنوع فیتوشیمیایی در جمعیت های کشت شونده گیاه دارویی با درشبی (.Dracocephalum moldavica L)، بذور 7 جمعیت از این گونه دارویی از دو استان واقع در شمال غرب ایران شامل آذربایجان شرقی: حکم آباد، جهانگیر و روستای شیراز و آذربایجان غربی؛ نقده، کشتیبان، توپراق قلعه و باغچاجوق جمع آوری شده و در مرکز تحقیقات کشاورزی ئ نتلبغ طبیعی استان همدان کشت شدند. اندام های هوایی جمعیت های کشت شونده در طی دوره گلدهی کامل برداشت شدند. اسانس نمونه ها توسط دستگاه کلونجر (Clevenger) استخراج شد. ترکیبات اسانس توسط دستگاه GC-MS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد درصد اسانس بین نمونه ها از 0/03 تا 0/12% (وزنی/وزنی) متغیر بود. از بین جمعیت های کشت شونده بادرشبی مورد بررسی بالاترین میزان اسانس متعلق به جمعیت حکم آباد (0/12%) بود. بر اساس نتایج بدست آمده، ترکیب غالب در همه جمعیت ها به استثناء جمعیت نقده، ترکیب ژرانیل استات (45/5%-19/8%) گزارش گردید. دومین ترکیب عمده در 5 جمعیت شامل: کشتیبان، توپراق قلعه، حکم آباد، جهانگیر و روستای شیراز ترکیب ژرانیال (25/60%-20/22%) و در جمعیت های نقده و باغچاجوق به ترتیب ژرانیل استات (19/7%) و نریل استات (19/1%) مشاهده گردید. نرال (18/5%-15/8%) سومین ترکیب قابل ملاحظه در 6 جمعیت بود. جمعیت های آذربایجان غربی دارای میزان بالاتری از دو ترکیب (ژرانیال: 25/0% و نرال: 18/5%) سومین ترکیب قابل ملاحظه در 6 جمعیت بود. جمعیت های آذربایجان غربی دارای میزان بالاتری از دو ترکیب (ژرانیال: 25/0 %و نرال: 18/5%) در مقایسه با آذربایجان شرقی بودند. در حالیکه بالاترین میزان ژرانیل استات (45/5%) در جمعیت های استان آذربایجان شرقی بدست آمد. داشتن شناخت روی تنوع و شاخص های شیمیایی می تواند در مدیریت ژرم پلاسم های گیاهی و طراحی برنامه های مناسب جهت بهره برداری مستقیم یا اصلاح گیاه بادرشبی سودمند باشد از نظر برنامه های به نژادی، ترکیبات دارای تفاوت برای گیاه بادرشبی دارای اهمیت بوده و در انتخاب از بین جمعیت های مورد بررسی می تواند به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

بادرشیی ، گیاه دارویی ، جمعیتف تنوع فیتوشیمیایی ، درصد اسانس