تعیین محدوده های بحرانی تابش فرابنفش خورشید بر فراز شهر تهران

تشعشعات خورشید شامل نور، گرما و تابش فرابنفش خورشید است. تابش فرابنفش خورشید دارای سه باند B، A و C است. باند C تابش فرابنفش دارای طول موج های 200-280 نانومتر می باشد. این باند بسیار خطرناک است لیکن تماماً توسط ازن و اکسیژن موجود در جو جذب می شود. باند B تابش فرابنفش در طول موج های 280-320 نانومتر قرار دارد که مقدار آن با غلظت ازن نسبت معکوس دارد و مقداری از آن به سطح زمین می رسد که خاصیت ضد میکروبی خوبی دارد، اما برای موجودات زنده خطرات زیادی در بر دارد. باند A تابش فرابنفش در طول موج های 320-400 نانومتر قرار دارد که برای حیات ضروری است و در ساخت ویتامین D و نیز فتوسنتز گیاهان نقش مؤثری دارد. ما در این پژوهش به بررسی باند B آن و همچنین شاخص تابش فرابنفش محاسبه شده برای آن پرداخته ایم. شاخص جهانی فرابنفش خورشیدی (UVI) شدت تابش فرابنفش خورشیدی در سطح زمین را توصیف می کند. مقادیر شاخص در محدوده 1 به بالا تغییر می کند، هر چه مقدار شاخص بالاتر باشد، پتانسیل خطر برای پوست و چشم بیشتر و زمان لازم برای وقوع آسیب کمتر خواهد بود. این شاخص بعنوان وسیله ای مهم در جهت بالا بردن آگاهی عمومی و هشدار به مردم در مورد لزوم بکارگیری وسایل محافظت کننده در زمان مواجهه با تابش فرابنفش بکار می رود. ماندن طولانی در مقابل تابش فرابنفش خورشیدی ممکن است منجر به اثرات شدید و مزمن بر سلامت پوست؛ چشم و سیستم ایمنی بدن گردد. آفتاب سوختگی و برنزه شدن نمونه های بارز اثرات شدید قرار گرفتن مفرط در برابر تابش فرابنفش است. در دراز مدت تغییرات تخریبی ناشی از تابش فرابنفش در سلول ها، بافت های ریشه ای و رگ های خونی باعث پیری زودرس پوست می شود. بعلاوه، تابش فرابنفش می تواندن منجر به واکنش های التهابی چشم شود. در این پژوهش داده های ماهواره ای تابش فرابنفش خورشید از تاریخ 2002/7/1 تا 2011/3/31 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و سپس به تعیین آستانه های بحرانی آن از نظر مدت و شدت تابش که در طی فصول مختلف به مرز خطرناک و یا بحرانی می رسد را در این شهر مشخص و تعیین نموده ایم. همچنین راهکارهایی مناسب جهت به حداقل رساندن عوارض حاصل از اشعهه UV در تابش خورشید پیشنهاد گردیده است.

کلیدواژه ها:

تابش خورشید ، شاخص فرابنفش ، لایه ازن ، داده ماهواره ای