آزادراه تهران- شمال و دگرگونیهای روستاهای پیرامون

پروژه آزادراه تهران- شمال یکی از مهمترین و دشوارترین پروژه های زیرساختی کشور در حوزه ساخت آزادراه به شمار می رود. این پروژه اگر چه در سال 53 آغاز شد، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی مطالعات مسیر آزادراه از سوی وزارت راه و ترابری پیگیری و عملیات اجرایی آن آغاز شده است. ویژگی مهم این آزاد راه طول آزاد راه است چرا که این آزاد راه کوتاهترین مسیر تهران- شمال است و همزمان مناسب ترین مسیر میان تهران به غرب مازندران و شرق گیلان است. مسیر آزادراه تهران- شمال از انتهای شهید همت و ابتدای شمالی بزرگراه آزادگان شروع و در امتداد دره کن پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان و منطقه کوهستانی به تونل تالون به طول 4850 متری می رسد و در ادامه در منطقه دو آب شهرستانک قرار می گیرد. از آن پس، مسیر به موازات جاده قدیم کرج- چالوس امتداد می یابد و در دره سرهنگ وارد تونل البرز بطول 6300 متر شده و در پل زنگوله خارج می شود. سپس با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده موجود کرج - چالوس تا شهر چالوس ادامه یافته و در نهایت با یک تقاطع غیرهمسطح به کمربندی نوشهر- چالوس- تنکابن متصل می گردد. در مسیر آزاد راه تهران- شمال عملا مجموعه ای از روستاهای کوهستانی و کوهپایه ای قرار دارند و احداث و تکمیل موجب تحولات شگرف و عمیق در ساختار کالبدی و اجتماعی- اقتصادی روستاههای مجاور آزاد راه می گردد. مطالعه حاضر با هدف شناخت ساختار فعلی روستاهای پیرامونی آزاد راه و تاثیر احداث آزادراه بر این سکونتگاهها، به بررسی نگرش ساکنان روستاههای پیرامونی و دگرگونی های احتمالی آینده این روستاها پرداخته است. در جمع آوری اطلاعات، تحقیق حاضر مبتنی بر روش پیمایشی و میدانی بوده است، در عین حال از بررسی های کتابخانه ای و اسناد مکتوب سازمانی درباره سکونتگاههای روستایی حاشیه آزادراه نیز استفاده شده است. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد مهمترین چالش فعلی سکونتگاههای روستایی مسیر و پیرامون آزادراه در حال حاضر مشخص نبودن حریم های روستایی و چالشهای ساخت و ساز واحدهای مسکونی روستایی در خارج از حریم روستاهاست. در عین حال چنین به نظر می رسد باتوجه به تحولات ساختاری و کارکردی روستاها در فرایند احداث آزادراه بازنگری در طرح های روستایی سابق ضروری به نظر می رسد. در نهایت مطالعه حاضر نشان داده است که دست کم 21 روستا در مسیر آزادراه تهران- شمال با دگرگونی های بنیادین مواجه خواهند شد.

کلیدواژه ها:

آزاد راه تهران- شمال ، دگرگونی های روستایی ، روستاهای پیرامونی آزاد راه تهران- شمال ، طرح های روستایی