تحلیل ناپایداریهای ناشی از ساخت و ساز در منطقه 2 شهر تهران

موضوعات مربوط به مطالعات ژئومورفولوژیکی از منظر ارزیابی در کلان شهر تهران که طی نیم قرن گذشته توسعه یافته، متعدد است. تحلیل آسیب پذیری ناشی از زمین لغزش ها در دامنه های کوهستانی و بررسی تغییرات حوضه های زهکشی سطحی و آبراهه های آن در تعامل با توسعه شهری، بخشی از این موضوعات می باشد. یکی از فعالیت های متخصصان ژئومورفولوژی شهری، درک و تشخیص فرآیندهای ژئومورفولوژیکی کنونی است که در شهر وجود دارد و یا بر اثر شهرنشینی و شهرگرایی تغییر می یابد. این فرآیندها بسته به مکان شهر و وضعیت زمینی که شهر روی آن بنا شده است، متفاوتند. روش تحقیق این پژوهش بر پایه روش تحلیلی استوار است و ابزار اصلی این تحقیق سامانه اطلاعات جغرافیایی در قالب نرم افزار GIS است. چهار عامل شیب، فاصله از گسل، فاصله از رود و وزن سازه های شهری به عنوان عوامل موثر در وقوع حرکات لغزشی و ایجاد ناپایداری های سطحی ناحیه یک شهرداری منطقه دو، مورد بررسی قرار گرفت. با انطباق نقشه نهایی محدوده های ناپایدار منطقه حاصل از مدل فوق و نقشه مناطق شهری، مناطق شهرسازی شده به پهنه های با خطر بسیار زیاد تا پهنه های با خطر بسیار کم تفکیک شد و همچنین محدوده مربوط به پهنه های با خطر متوسط به بالا از پهنه های با خطر کم و بسیار کم مجزا شده است. همچنین این محدوده با حریم فعلی شهر مقایسه شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده های لغزشی نشان داد که برخی از محدوده های کوهستانی کلان شهر تهران مستعد حرکات لغزشی با خطر متوسط به بالا می باشد. در حال حاضر حدود 87/5 درصد از مناطق مسکونی محدوده های کوهستانی شهر در پهنه های با خطر متوسط به بالا توسعه یافته اند که درنتیجه آن نیز خساراتی به برخی از واحدهای مسکونی وارد شده است . مهمترین راه کارها برای کاهش خسارت های ناشی از وقوع زمین لغزش (به جز پایدارسازی مناطق ناپایدار) دوری جستن از این مناطق است. نتایج حاصله از تحلیل داده های مورفولوژیکی نیز نشان داد که ساخت و سازهای غیراصولی و بدون توجه به حریم گسل ها و رود در ناحیه مورد مطالعه باعث وقوع زمین لغزش های متعدد شده است که گاهی به مرور زمان باعث از بین رفتن کامل ساختمان ها گردیده است.

کلیدواژه ها:

حرکات دامنه ای ، تهران ، ناپایداری زمین ، مدل چند معیاری