معرفی رویکرد تمایل به پرداخت W.TP و کاربرد آن در پایدارسازی منابع مالی شهرداری‌ها

شهر، پدیده‌ای پویا و تغییرپذیر است که براساس میزان تحولات وارده و همسازی فرایندهای درونی خود با آن، جریان توسعه را طی می‌کند. از مهمترین وجوه پایداری شهری، دستیابی به الگوی پایدار منابع اقتصادی برای تأمین هزینه‌های جاری و عمرانی مورد نیاز شهر است که امکان سرمایه‌گذاری در نظام زیرساخت‌های توسعه‌ای شهر و هم‌چنین خدمات رفاهی مورد نیاز را فراهم می‌آورد. در الگوی تأمین منابع مالی سنتی مدیریت شهری، عمدتاً منابع سریع و قابل حصول و ناپایدار، منبع اصلی تأمین نیازهای مالی دستگاه‌های مدیریت شهری قلمداد می‌شود که نمونه‌ی بارز آن را در حوزه‌ی مدیریت شهری کشور – در فروش تراکم و نیاز بسیار جدی شهرداری‌ها به منابع دولتی – می‌توان دید. انتقادی که در جریان تولید درآمدهای ناپایدار مالی، به حوزه‌ی مدیریت شهری وارد می‌شود، ناتوانی دستگاه‌های متولی مدیریت شهری از جذب و تولید سایر منابع قابل استحصال است که به دلیل وابستگی زیاد شهرداری‌ها به منابع ناپایدار و غیرمشارکتی مردم و نهادهای عملکردی شهر، باعث می‌شود با اندک تغییرات ایجاد شده در سیاستگذاری‌های ملی و تحولات مالی دولت، به شدت بر آنها تأثیر بگذارد. برای همین نیز با طرح و رویکرد نوین اقتصاد شهری، مباحث کاملاً تازه‌تری پا به عرصه‌ی تئوری و اجرا گذاشته است که هدف عمده‌ی آنها، شناسایی ساز و کارهای ارتقا و تولید منابع مالی پایدار و مطلوب، برای تأمین نیازهای هزینه‌ای حوزه‌ی مدیریت شهری است. از جمله این مباحث، رویکرد WTP است که به معنای سنجش تمایل به پرداخت می‌باشد. عموماً سنجیدن تمایل به پرداخت مصرف‌کنندگان برای کالاها و خدماتی که دارای بازار مشخصی هستند از راه مازاد عرضه و تقاضا دست‌یافتنی است، اما در زمان نبود بازاری مشخص و وجود نداشتن قیمت بازاری برای کالا و خدمتی تمایل به پرداخت مصرف‌کنندگان برای کالاها و خدماتی که دارای بازار مشخصی هستند از راه مازاد عرضه و تقاضا دست‌یافتنی است، اما در زمان نبود بازاری مشخص و وجود نداشتن قیمت بازاری برای کالا و خدمتی تمایل به پرداخت باید از راه‌های گوناگونی تخمین زده شده و ارزش کالا و خدمت مورد انتظار برآورد شود. از جمله روش‌های برآورد تمایل به پرداخت مصرف‌کنندگان برای کالا و خدمت غیربازاری می‌توان از روش ارزش‌گذاری مشروط، روش تجربه‌ی انتخاب، روش هزینه‌ی سفر و روش قیمت‌گذاری هدانیک نام برد. در این مقاله با استفاده از جدیدترین منابع در دسترس، تلاش خواهد شد ضمن بیان مفاهیم و فرایندهای رویکرد تمایل به پرداخت، با ذکر نمونه‌های مؤثر جهانی، کاربرد استفاده از این رویکرد در حوزه‌ی شناسایی میزان تمایل به پرداخت ساکنان محلات شهری نسبت به پروژه‌های توسعه‌ی شهری، تا امکان بهره‌برداری مؤثر از این رویکرد در تجارب آینده در کشور فراهم شود.

کلیدواژه ها:

تمایل به پرداخت (WTP) ، روش ارزیابی تصویری (CVM) ، پایدارسازی منابع مالی ، مشارکت اقتصادی