بررسی تطبیقی مسئولیت مدنی در مباحث زیست محیطی از منظر حقوق بین الملل وفقه

امروزه محیط زیست و محافظت از این نعمت الهی در جایگاهی رفیعی در اجتماع قرار گرفته است که مفهومارزش اخلاقی را به خود اختصاص داده است و حال زمان آن رسیده است که از این ثروت لایزال حمایت کیفریوایجاد قواعدی خاص در باب مسئولیت مدنی بشود.در این راستا ضعف ضمانتهای حقوق مسئولیت مدنی و عدمکفایت تدابیر اداری ،ضرورت یاد شده را تقویت می کند با این حال کاربست حقوق مدنی برای حمایت از محیطزیست مستلزم ملاحظه بایسته هایی است که بدون توجه به آن ها نمی توان به تو فیق این حقوق امیدوار شد.فتح باب در بحث مسئولیت مدنی و تشخیص درستی و نادرستی و انتخاب هر یک از مباحث آن از جمله نظریهتقصیر یا خطر و همچنین استناد به نظریات فقهی همچون لاضرر از جمله امور مهم مورد بررسی در این پایاننامه می باشد. این پایان نامه به دنبال ارائه وتحلیل مبانی نظری ضرورت تحول مسئولیت مدنی ناشی از تخریبمحیط زیست با استفاده از منابع ومبانی موجود در نظریات مسئولیت مدنی در فقه شیعه وحقوق معاصر است.لذاضمن اشاره به اهمیت محیط زیست در فقه امامیه ابتدا به ضرورت تحول در مبانی نظری حفاظت از محیطزیست می پردازیم و سپس ضمن ارائه نظریات روز حقوقی به دنبال بازشناسی وارائه نظریه فقه امامیه وحقوقدانان وتحلیل دکترین مطلوب جهت حمایت از محیط زیست خواهیم بود.فرض اساسی پایان نامه حاضر براین اصل استوار است که می توان با کندوکاو در آموزه های فقهی وحقوقی بهنظریاتی رسید از جمله نظریه احترام به اموال که ضمن حمایت مطلوب از محیط زیست مبنای فعلی ودکترینهای خسارت زیست محیطی را تحت تاثیر قرار می دهد.در عصر حاضر محیط زیست انسانی و طبیعی در معرض اسیب های جدی و فراوانی قرار گرفته است وجبران آنخسارت نیز به دلیل ویژگی های خاص آن به هیچ عنوان قابل انطباق با نظریات سنتی مسئولیت مدنی نیست بنابراین سئوالی در حوزه فقه محیط زیست یا فقه البیه و همچنین حقوق محیط زیست اسلامی مطرح است کهدر پی گسترش و بروز بحران های محیط زیست آیا حقوق فقه توانسته است با تکیه بر ابزارها ومبانی خود بهحمایت بیشتری از این عنصر اقدام کند یا نقش این رشته به ویژه در حقوق فقه فعلی منفعل و غیر پویا استبدین سبب فرضیه نخستین این پایان نامه بر این اساس است که در باب جبران خسارات وارده بر محیط زیستاتفاق نظر چندانی بین نظریات حقوقی و فقهی حاکم جبران خسارات محیط زیستی وجود ندارد وبر عکس مبانیمورد پذیرش درعرصه های حقوق داخلی و بین المللی عموما حکایت از تقویت و غلبه رویکرد مبتنی بر نظریه یتقصیر را دارند این تحول چند سالی است که در حقوق اروپایی آغاز شده وبرخی از کشورها نیز اقدام به تصویبقانون ویژه ای برای جبران خسارات محیط زیستی نموده اند از جمله آنها می توان به قانون مسئولیت محیطزیست فرانسه مصوب 2008 پرداخت.در این مقاله نگارنده سعی نموده است تا نشان بدهد که چرا مسئولیت مدنی در حوزه خسارات محیط زیستی بهویژه بر مبنای آموزه های فقهی و حقوقی نیازمند تحول است که البته ضرورت این امر را پیش از این برخی از حقوق دانان متذکر شده اند (کاتوزیان 285:1387311) مهم ترین دستاورد این پایان نامه بازشناسی آن دسته ازنظریات مسئولیت مدنی حفظت از محیط زیست در فقه و حقوق است که با فلسفه بنیادین حفاظت حداکثری از محیط زیست سازگار است.

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، خسارت ، مسولیت مدنی ، حقوق داخلی ، حقوق بین الملل