تجزیه عاملی برخی صفات موثر بر مقاومت به خشکی در عدس (Lens culinaris Medik)

به منظور تعیین صفات مرفولو ژیک ، فنولوژیک و فیزیولو ژیکی موثردر مقاومت به خشکی آزمایشی روی ۲۰ نمونه عدس در سال ۱۳۸۳ در قالب طرح کرتهای خرد شده با اندازه گیری ۱۸ صفت کمی ، مرفولوژیک و فیزیو لوژیکی صورت گرفت . تجزیه به عامل ها بر اساس میانگین داده های حاصل از دو محیط تنش و بدون تنش خشکی ،توانست ۱۸ متغیر را در ۴ عامل استخراج شده توزیع نماید . برای سهولت تفسیر تنها آن دسته از ضرایب عاملی که بزرگتر از 0/38 بودند بدون توجه به علامت آن ها معنی دار در نظر گرفته شدند . عامل اول 20/28 درصد از کل تغییرات را به خود اختصاص داد. بزرگترین ضرایب عاملی آن مربوط به صفات وزن خشک گیاه ، وزن خشک برگ ،وزن خشک ساقه ، سطح برگ و تعداد روز تا ٥٠ درصد گلدهی بود . تمام متغیرها در این عامل دارای ضرایب عاملی با علامت مثبت بودند عامل دوم 15/61 درصد از کل تغییرات را به خود اختصاص داد . برای این عامل صفات ارتفاع گیاه در زمان گلدهی ، ارتفاع گیاه قبل از گلدهی، ارتفاع گیاه در زمان برداشت ، عرض بوته و تعداد شاخه فرعی اولیه دارای ضرایب عاملی بالا بودند و دو متغیر دارای ضریب عاملی مثبت و سه متغیر دیگر دارای ضریب منفی می باشند. در این عامل هر پنج متغیر دارای ضرایب عاملی نسبتا بالا بودند ولی علامت آن ها با همدیگر متفاوت بود و این نشان دهنده وجود همبستگی منفی و معنی دار بین ارتفاع گیاه در هر سه زمان رشدی (قبل از گلدهی ، موقع گلدهی و موقع برداشت ) با عرض بوته و تعداد شاخه های فرعی اولیه و همبستگی مثبت و معنی دار بین صفات عرض بوته و تعداد شاخههای فرعی اولیه با یکدیگر می باشد. عامل سوم 14/03 درصد از کل تغییرات را توجیه نمود که در این عامل صفات شاخص برداشت ، عملکرد دانه ، تعداد غلاف در بوته ، محتوای نسبی آب برگ ، تعداد دانه در بوته به ترتیب دارای ضرایب عاملی 0/758، 0/655، 0/614، 0/608 و 0/589 بودند. در این عامل نیز تمام متغیرها دارای ضرایب عاملی با علامت مثبت بوده و تمام صفاتی که برای تشکیل عامل ۳ با همدیگرجمع شده اند همگی دارای ضرایب همبستگی ساده مثبت و معنی دار بودند. عامل چهارم 10/66 درصد از کل تغییرات صفات را تبین نمود که شامل صفات عملکرد بیولوژیک، دمای برگ و وزن ١٠٠ دانه بود . جدول همبستگی ساده صفات وجود رابطه منفی و معنی دار بین دمای برگ و عملکرد دانه و رابطه مثبت و بی معنی وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک با عملکرد دانه را نشان داد.

کلیدواژه ها:

عدس ، مقاومت به خشکی ، تجزیه به عامل ها