امکان بهره گیری از محتوای آبی و مکانیسم های حفظ آب در گیاه، به عنوان معیارهای گزینش ارقام مقاوم به خشکی در گندم

تنش خشکی مهم ترین عامل محدود کننده تولید گندم در مناطق نیمه خشک می باشد. از اینرو اصلاح گندم برای مقاومت به خشکی بسیار ضروری است . برای انجام این کار، پس از انتخاب روش اصلاحی مطلوب، استفاده از معیارهای گزینشی و صفات مناسب در شناسایی ژنوتیپ های مقاوم بسیار مهم می باشد. در این تحقیق سعی بر این بوده که با بررسی علی همبستگی های احتمالی بین صفات مورد ارزیابی با معیار مقاومت به خشکی STI و همچنین برآورد میزان وراثت پذیری این صفات اطلاعاتی بدست آید که بتواند اصلاحگران را درتصمیم گیری برای انتخاب معیارها و صفات مناسب بر ای استفاده در امر گزینش و ایجاد ارقام مقاوم به خشکی در گندم یاری کند . از اینرو در این تحقیق ۱۷ لاین گندم، با حساسیت های مختلف به تنش خشکی، در دو سطح فاقد تنش و واجد تنش مورد ارزیابی قرار گرفتند . آزمایش بصورت اسپلیت بلوک با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، اجرا شد . در طول فصل رشد، صفات مختلف روابط آبی اندازه گیری شدند . در تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی، برای صفات کارایی مصرف آب، سرعت از دست دادن آب از بر گ های بریده و پایداری غشا سیتوپلاسمی، اختلاف معنی داری بین لاین ها مشاهده شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا بین لاین ها ی مورد ارزیابی است. از بین صفات موردارزیابی در لاین ها ی تحت آزمایش وراثت پذیری عمومی صفات کارایی مصرف آب، سرعت از دست دادن آب از برگ های بریده و پایداری غشا سیتوپلاسمی در حد بالایی برآوردگردید. با محاسبه ضرایب همبستگی بین صفات مورد ارزیابی و شاخص STI و انجام تجزیه علیت مشاهده شد که در هر دو شرایط فاقد و واجد تنش، بین صفات روابط آبی، کارایی مصرف آب دارای اثر مستقیم بالایی روی STI بود و سایر صفات اثر غیرمستقیم روی STI داشتند. بنابراین باتوجه به این موضوع و همچنین وراثت پذیری بالایبرآورد شده برای این صفت، می توان اظهار داشت که از بین صفات روابط آبی مورد بررسی گزینش برای کارایی مصرف آب در اصلاح برای مقاومت به خشکی موثر خواهد بود.

کلیدواژه ها:

تجزیه علیت ، روابط آبی ، گندم ، مقاومت به خشکی ، وراثت پذیری