تجزیه همبستگی عملکرد دانه با برخی از صفات زراعی گندم های بهاره تحت شرایط آبی و تنش خشکی

در راستای بررسی و تجزیه همبستگی عمل کرد دانه با اجزای آن و برخی از صفات مورفولو ژیکی در گندم های بهاره, ٢٤ لاین از لاین های برخاسته از توده های بومی گندم بهاره آذربایجان شرقی به همراه دو توده یازلیق ١ و ٢ و چهار رقم اصلاح شده گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر مورد آزمایش قرار گرفت . آزمایش در قالب طرح لاتیس مستطیل 6×5 با دو تکرار در شرایط آبی و شرایط کمبود آب انجام گرفت . در آزمایش تعدادی ازصفات فیزیولو ژیکی و زراعی اندازه گیری شدند . نتایج تجزیه علیت همبستگی ساده عمل کرد دانه با برخی از صفات به اثرات مستقیم و غیر مستقیم در شرایط آبی نشان میدهد که صفات ارتفاع بوته ، وزن هزار دانه، طول سنبل ه، تعداد دانه در سنبل ه، حاصلضرب طول × عرض برگ ما قبل آخر، درصد پوشش سبز در مرحله رویشی اثرات مستقیم مثبت و صفت حاصلضر ب طول × عرض برگ پرچم اثر مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه داشته اند. در این شرایط، از میان صفات مورد استفاده فقط وزن هزار دانه در سه روش رگرسیون گام به گام، رگرسیون صعودی و رگرسیون نزولی دارای F معنی داری بود . بنابراین وزن هزار دانه اصلی ترین عامل افزایش عمل کرد دانه در این شرایط بود . صفات ارتفاع بوته ، تعداد دانه در سنبل و درصد پوشش سبز در مرحله رویشی توسط تجزیه علیت اثر مستقیم و مثبتی بر روی وزن هزار دانه نشان دادند . در شرایط تنش کمبود آب صفات تعداد دانه در سنبل ، حاصلضرب طول × عرض برگ پرچم و درصد پوشش سطح سبز بیشترین اثر ر اروی عملکرد دانه دارند . تجزیه علیت با این سه صفت بیان می کندکه بیشترین اثر مستقیم مثبت به تعداد دانه در سنبل (0/914) و در مرتبه بعد به درصد پوشش سبز در مرحله رویشی (0/387) مربوط بود و اثر مستقیم حاصلضرب طول × عرض برگ پرچم روی عمل کرد دانه منفی (0/374-) می باشد. در مجموع می توان چنین استنباط نمود که تحت شرایط بدون تنش وزن هزار دانه ، تعداد دانه در سنب له بر روی عمل کرد دانه اثرات مستقیم مثبت و بالایی دارند . اما تحت شرایط تنش کمبود آب اثرات مستقیم و مثبت تعداد دانه در سنبله و درصد پوشش سبز در مرحله رویشی بیشتر از سایر اثرات می باشد.

کلیدواژه ها:

تجزیه علیت ، استرس خشکی ، گندم بهاره و عملکرد دانه