بهره برداری بهینه از منابع ژنتیکی گیاهی یک راهکار کلیدی جهانی و ضرورت ملی برای اصلاح پایداری تولید در محصولات کشاورزی

افزایش تولیدات کشاورزی تؤام با افزایش بازدهی و پایداری اکوسیستم های زراعی برای نیل به امنیت غذائی پایدار در سطوح مختلف ملی ، منطقه ای و جهانی از مهمترین چالش های فراروی بشریت به شمار می رود. در رویاروئی با این چالش مهم ، بهره برداری مؤثر از تنوع ژنتیکی گیاهی به عنوان یک راهکار کلیدی برای ایجادپایداری بلند مدت در سیستم های تولید در کشاورزی از طرف جامعه جهانی پذیرفته شده است. افزایش و پایداری تولید در گرو ایجاد و بکارگیری ارقام گیاهی برتر با پایه ژنتیکی وسیع و سازگاری بالا به شرایط اکولوژیکی متغیر می باشد. در این راستا دستیابی به منابع ژنتیکی متنوع و غنی و فناوری های بهره برداری مؤثر از آنها مهمترین عوامل موفقیت بشمار می روند. از این رو جهان در دهه گذشته شاهد تحولا ت گسترده ای در این زمینه بوده و منجر به ایجاد بیش از 12 پیمان و چهار جوب بین المللی جهت دستیابی و استفاده از منابع ژنتیکی گیاهی گردید ه اس ت. از این میان سه پیمان اصلی شامل : معاهده بین المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی ، کنوانسیون تنوع زیستی و پروتکل ایمنی زیستی به تصویب مجلس شورای اسلا می ایران رسیده و جزء قوانین کشور محسوب می شوند. خوشبختانه ایران از نظر ذخایر ژنتیکی گیاهان غذائی و کشاورزی یکی از غنی ترین کشورها ی دنیا بشمار می رود. ایران بزرگترین بانک ژن گیاهی ملی در منطقه غرب آسیا ، شمال آفریقا و آسیای مرکزی را در خود جای داده است که بیش از 63 هزار نمونه ژنتیکی گیاهان زراعی و نزدیک به 5500 نمونه ژنتیکی درختان میوه در 27 نقطه کشور را نگهداری می نماید. برای بکار گیری مؤثر این ذخایر ارزشمند در جهت حل چالش های بخش کشاورزی، ایجاد یک سیستم ملی حفاظت و به ره برداری با پشتوانه قانونی و انجام سرمایه گذاری کافی در تحقیقات و توسعه این منابع یک ضرورت ملی است.

کلیدواژه ها:

منابع ژنتیکی گیاهی ، امنیت غذایی ، سازگاری ، تغییرات آب وهوایی ، تحمل به تنش و کشاورزی پایدار