تعیین اثر ژن و ترکیب پذیری در کنترل زودرسی و عملکرد دانه در برنج

اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نحوه عمل ژن ها برای صفات زودرسی و عملکرد دانه در بوته در پنج ژنوتیپ برنج با استفاده از طرح تلاقی دای آلل یکطرفه مورد مطالعه قرار گرفت . ژنوتیپ های برنج شامل حسنی، دیلما نی، شصتک محمدی، سنگ طارم و دائی شصتک می باشند . بذر 10 هیبرید نسل F1 به همراه پنج والد آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در بهار سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری کشت گردید . نتایج نشان داد که بین ترکیب پذیری عم ومی و نیز خصوصی ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد، این مطلب بدین معنی است که هر دو نوع اثر ژن (افزایشی و غیر افزایشی) در توارث این صفات وجود دارد. همچنین با برآورد نسبت واریانس GCA به SCA مشخص شد که در توارث صفات زودرسی و عملکرد دانه در بوته واریانس غیر افزایشی ژن ها نقش بیشتری داشته و توارث پذیری خصوصی کمتری دارند . در نتیجه روش های گزینش مبتنی بر اثرات افزایشی برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود . بنابراین، این صفات صرفا در رابطه با تولید واریته های هیبرید و استفاده از پدیده هترو زیس می توانند مهم باشند . بررسی ترکیب پذیری والدین نشان داد که رقم دای شصتک بهترین ترکیب شونده عمومی برای عملکرد دانه در بوته می باشد.

کلیدواژه ها:

برنج ، تجزیه دای آلل ، ترکیب پذیری ، عمل ژن