بررسی پایداری عملکرد ارقام پنبه از طریق روش AMMI

در این پژوهش، به منظور مطالعه الگوی واکنش ژنوتیپی ارقام جدید پنبه، از روش AMMI (تجزیه توام آثار افزایشی جمع پذیر و آثار متقابل ضرب پذیر) استفاده گردید. برای این منظور، اثرات متقابل G x E ده رقم پنبه در شش منطقه از استان های گلستان و مازندران مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در طی دو سال زراعی ( 1385 و 1384 ) اجرا گردید و برای هر منطقه، تیمارها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست امده، اثرهای اصلی ژنوتیپ و محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بودند و 81/75% از مجموع مربعات آن، توسط دو مولفه اصلی اول اثر متقابل (2، IPC1) تبیین گردید. نمودار دو طرفه مولفه اثر متقابل اول (IPC1) ارقام و مکان ها در برابر میانگین آنها، کارایی بسیار بالایی در شناسایی الگوهای اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نشان داد . بر مبنای نمودارهای دو بعدی اجزای ژنوتیپی و محیطی اولین و دومین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین عملکرد ژنوتیپ ها و محیط ها و محاسبه آماره پایداری SIPC1 و تجزیه الگوی واکنش ژنوتیپی و همچنین، نتایج تجزیه خوشه ای بر مبنای ارزش های ژنوتیپی و محیطی اولین و دومین مولفه اصلی اثر متقابل، ارقام چکوروا، سپید و تبلادیلا پایدارترین واکنش را داشتند که از این بین، رقم چکوروا کمترین IPC1 را دارا بود. ارقام 43200 ، خرداد و ساحل بیشترین اثر متقابل را دارا بودند. ارقام 43200 و خرداد، واجد سازگاری خصوصی برای مناطق مشابه با شرایط اقلیمی کارکنده و ارقام ساحل، ورامین، نازلی و تبلادیلا دارای سازگاری خصوصی برای نواحی کلاله، گنبد، بایع کلا، قراخیل (و مناطق مشابه ) بودند. در مجموع، ارقام سپید و 43200 با بالاترین عملکرد، به ترتیب به عنوان ارقامی با سازگاری عمومی و خصوصی شناسایی شدند و رقم چکوروا بهعنوان پایدارترین رقم با عملکرد متوسط برای کلیه مناطق شمالی کشور، شناسایی گردید.

کلیدواژه ها:

پنبه ، اثر متقابل ژنوتیپ محیط ، الگوی واکنش ژنوتیپی و تجزیه AMMI