بررسی ارتباط بین شاخص های تحمل به خشکی و صفات موثر بر عملکرد دانه در ژنوتیپ های امید بخش گندم

تنش های محیطی مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیا هان زراعی در سطح جهان هستند . چنانچه تنش محیطی حادث نشود، عملکرد واقعی باید برابر با عملکرد پتانسیل گیاه باشد . در حالی که در بسیاری از گیاهان زراعی متوسط عملکرد گیاهان 20-10 درصد کمتر از پتانسیل عملکرد آنان است . به منظور مطالعه همبستگی بین شاخص های تحمل به خشکی و صفات موثر بر عملکرد دانه در ژنوتیپ های امید بخش گندم در منطقه اردبیل، تعداد 20 ژنوتیپ امید بخش گندم درسال زراعی 85-1384 در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل مورد ارز یابی قرار گرفت . بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب، بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از لحاظ اکثر صفات اختلاف معنی داری وجود داشت که نشانگر وجود تنوع ژنتیکی کافی برای اکثر صفات بود. اثر متقابل ژنوتیپ و شرایط برای صفت عملکرد دانه معنی دار و برای بقیه صفات غیر معنی د ار شد . در شرایط بدون تنش همبستگی عملکرد با طول سنبله منفی و در شرایط دارای تنش همبستگی عملکرد با وزن سنبله، وزن ساقه، وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه مثبت و معنی دار گردید . همبستگی وزن سنبله با وزن ساقه، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه و سطح برگ پرچم و همبستگی وزن ساقه با وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه و سطح برگ پرچم مثبت و در سطح احتمال 1% معنی دار بود . همچنین همبستگی وزن دانه در سنبله با وزن هزار دانه و سطح برگ پرچم ونیز ضریب همبستگی وزن هزار دانه با سطح برگ پرچم مثبت و در سطح احتمال 1% معنی دار شد . شاخص های STI و MP با YP و YS همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشتند .نتایج تجزیه علیت در شرایط دارای تنش نشان دادکه بالاترین اثر مستقیم مثبت بر روی عملکرد دانه به ترتیب مربوط به وزن دانه در سنبله و وزن پدانکل، بالاترین اثر مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه مربوط به وزن سنبله، بالاترین اثر غیر مستقیم مثبت مربوط به وزن سنبله از طریق وزن دانه در سنبله و بالاترین اثر غیر مستقیم منفی بر روی عملکرد را وزن دانه در سنبله از طریق وزن سنبله داشت.

کلیدواژه ها:

گندم ، تجزیه علیت ، تجزیه همبستگی و تنش خشکی آخر فصل