بررسی تأ ثیر تنش کم آبی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد و ارقامکلزا

به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام کلزا، آزمای شی به صورت کرت های خرد شده در قالب 1392 به اجراء در آمد. در این آزمایش آبیاری به عنوان عامل - طرح پایه بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 93 اصلی در 4 سطح (شامل دوره آبیاری 10 روزه (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی تا پایان فصل رشد، قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا پایان فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله تشکیل غلاف تا پایان فصل رشد) و 4 رقم کلزا به عنوان عامل فرعی (شامل ارقام Modena و Okapi ،Slm046 ،Zarfam )مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که اثرات تیمارهای آبیاری و رقم، تأثیر معنی داری بر مراحل مختلف رشد (سبز شدن تا گلدهی، گلدهی تا غلاف دهی و طول دوره رشد)، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن، و اثر متقابل آبیاری و رقم بر طول دوره رشد، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک داشتند. تنش کم آبی عمدتاً با ایجاد تأثیرات منفی در صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و اجزای عملکرد، موجب کاهش 49/27، 37/39 و 17/68 درصدی عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی، گلدهی و تشکیل غلاف تا پایان فصل رشد گردید. مطالعه اثرات متقابل آبیاری و رقم بر روی عملکرد دانه نشان داد که تیمار دوره آبیاری 10 روزه (شاهد) با میانگین عملکرد 3345 و 3225 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به ارقامSlm046 و Zarfamبدون اختلاف معنی داری با یکدیگر بیشترین، و تیمار قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی تا پایان فصل رشد با میانگین عملکرد 1457 کیلوگرم در هکتار، مربوط به رقمModena (بدون اختلاف معنی داری با سایر ارقام )کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین ارزیابی ارقام از نظر تحمل به خشکی با استفاده از شاخص های میانگین حسابی(MP) تحمل ،(TOL)حساسیت به تنش،(SSI) میانگین هندسی (GMP) و تحمل به تنش (STI) انجام شد. با توجه به میزان همبستگی آن ها با عملکرد در شرایط تنش و غیر تنش، شاخص STI به عنوان بهترین شاخص در تفکیک ارقام متحمل به خشکی شناخته شد. بر این اساس ارقام Slm046 و Modenaبه ترتیب به عنوان رقم به ترتیب به عنوان رقم متحمل و حساسترین رقم نسبت به تنش کم آبی شناسایی شدند. همچنین تنش کم آبی در تمامی مراحل رشد موجب کاهش شاخص های رشد نظیر سرعت رشد محصول ،(CGR)شاخص سطح برگ(LAI)سرعت جذب خالص(NAR) و سرعت رشد نسبی(RGR) گردید.

کلیدواژه ها:

کلزا ، تنش کم آبی ، عملکرد ، شاخص های تحمل ، شاخص های رشد