بررسی اثر شوری بر رشد و نمو و میزان اسانس درگیاه آویشن دنایی(Thymus danensis Celak)

آویشن دنایی (Thymus danensis Celak)، گیاهی علفی چند ساله، ساختار بوته ای و علفی یا چوبی، بومی ایران و متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است.گیاهی است که با سه جنبه کاربردی طبی، ادویه ای و عطری مورد استفاده قرار میگیرد. این آزمایش به صورت گلدانی با سه تکرار(بلوک) و پنج تیمار 0، 3، 6، 9 و12 دسی زیمنس بر متر نمک طعام تحت شرایط مزرعه ای در بهار وتابستان 1391 در شهرستان اردل استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. صفات مورد آزمایش عبارت از اثر شوری بر روی رشد ونمو و میزان اسانس گیاه آویشن دنایی می باشد . اوایل مرحله گلدهی سرشاخه ها برداشت و در سایه خشک گردید. از نمونه های خشک شده ،اسانس تهیه و توسط دستگاه GC/MS، آنالیز صورت گرفت و در ترکیبات شناسایی شده تیمول غالب ترین ترکیب شناسایی شد. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد که با افزایش درجه شوری میزان عملکرد وزن خشک وتر گیاه، تعداد شاخه های اصلی و فرعی و میزان اسانس کاهش می یابد. بیشترین عملکرد وزن خشک و ترگیاه مربوط به تیمار شاهد بود و بیشترین میزان اسانس در تیمار شاهد و غلظت 3 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. درصد تیمول با افزایش شوری، با اختلاف معنی دار ابتدا زیاد و سپس روند نزولی داشته است. بسیاری از پژوهشگران کاهش سطح برگ گیاه براثر تنش شوری را دلیل اصلی کاهش رشد گیاهان گزارش کرده اند. گیاهان تولید شده در شرایط شوری کوچکتر از تیمار شاهد بوده و حجم کمتری را اشغال می نمایند، بنابر این می توان با افزایش تراکم کاشت در شوری های تا حد 6 دسی زیمنس بر متر، میزان کمبود عملکرد اسانس را نسبت به شرایط بدون تنش جبران کرد و به عملکرد قابل قبولی از اسانس دست یافت. کاهش تعداد و سطح برگها (در شوری های بالای 3 دسی زیمنس بر متر) از مرگ و ریزش برگهای مسن و پایینی گیاه، در اثر شوری ناشی شده است. بدیهی است که با کاهش سطح برگ، گیاه آب کمتری را از طریق تعرق از دست می دهد. محدود شدن سطح برگ را شاید بتوان به عنوان یکی از مکانیسم های دفاعی گیاه آویشن دنایی برای کاهش تعرق و اجتناب از شوری در نظر گرفت.

کلیدواژه ها:

گیاهان دارویی ، آویشن دنایی ، آویشن ، شوری ، تیمول ، ماده موثره