سکوت سنگ ها (بررسی فرم و نقش استلهای موزه آذربایجان و مقایسه آنها با آثار مشابه در قفقاز و آناتولی)

در موزه آذربایجان (تبریز) شماری از آثار حجمی سنگی دوران پیش از تاریخ وجود دارد که می تواند بیانگر ارتباطات فرهنگی فلات ایران با منطقه قفقاز و اور اسیا باشد که این آثار به عصرآهن منسوب شده اند و به نظر می رسد که با فرهنگ های کوچ رو در ارتباط باشند و نه فرهنگهای شهرنشین و از نکته نظر باستان شناسی مطالعات پراکنده ای در مورد این آثار در ترکیه، ایران، قفقاز و شوروی سابق انجام شده است که البته مطالعات آنها بیشتر در زمینه باستان شناسی و چگونگی ارتباط این آثار با فرهنگ های کوچ رو بوده است و از نظر مسایل هنری ، فرم و طبقه بندی نقوش و مفهوم آنها بویژه با تاکید بر نمونه های موجود در ایران صورت نگرفته است . این آثار دارای تنوع خاص و کم نظیر ند و این تنوع در چهره پردازی و حجاری و گاه نگاری و تنوع جغرافیایی کاملا مشهود است. این آثار در افق پیش از تاریخ عصر آهن قرار می گیرند و بالتبع باید در گروه قفقاز و شمال غرب فلات ایران طبقه بندی شده و بررسی شوند و از نمونه های اروپایی وآلتایی و نمونه های اوراسیایی (اروپای شرقی و آلتایی) متفاوت هستند. روشمندی پژوهش حاضر، بر مبنای اصول تاریخ هنر بوده که بر مبنای مقایسه نقش و فرم و تکنیک با رعایت و با عنایت به گاهنگاریهای باستان شناختی به طبقه بندی فرم و نقش پرداخته ایم. این آثار با آثار قفقاز و آناتولی قابل مقایسه بوده و دارای اشتراکات فراوانی هستند وعصر آهن I و II محتمل ترین قدمت برای این استل ها به نظر می رسد . این استل ها بدون شک با اقوام چادر نشین قفقازی مرتبط هستند و با مردمان چادرنشین و اعتقادات آنها مرتبط بوده اند.

کلیدواژه ها:

استل های انسان ریخت ، عصر آهن ، آذربایجان ، قفقاز ، آناتولی