بررسی ضایعات خاک ناشی از برداشت محصول سیب زمینی و چغندرقند در استان خوزستان به روش مزرعه ای

ضایعات خاک ناشی از برداشت محصول یکی از فرآیندهای فرسایشی خاک می باشد که در زمان برداشت محصولات غده ای و ریشه ای نظیر سیب زمینی و چغندرقند رخ می دهد. در طول فصل برداشت چنین محصولاتی ممکن است مقادیر قابل توجهی از خاک سطحی مزرعه همراه با محصول از مزرعه خارج گردد. این ضایعات خاک را می توان به دو دسته ضایعات خاک چسبیده به محصول و کلوخه های خاک (ضایعات خاک نچسبیده) تقسیم بندی نمود. این پژوهش با هدف برآورد مقدار ضایعات خاک ناشی از برداشت دو محصول سیب زمینی و چغندرقند و همچنین بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات ضایعات خاک در مزارع استان خوزستان انجام گرفت. برای این منظور نمونه گیری ها به صورت تصادفی و برای سه جامعه ی مستقل مزارع سیب زمینی ( 50 نمونه)، مزارع نیمه مکانیزه چغندرقند ( 30 نمونه) و مزارع مکانیزه چغندرقند ( 48 نمونه) انجام شد. مقدار ضایعات خاک کل برای مزارع سیب زمینی به طور متوسط 0/6 تن در هکتار و بین 0/1 تا 1/2 تن در هکتار متغیر بود. در مزارع چغندرقند مکانیزه مقدار ضایعات کل از0/3 تا 1/9 تن در هکتار متغیر بود و به طور متوسط 0/1 تا 1/2 تن در هکتار متغیر بود. در مزارع چغندرقند مکانیزه مقدار ضایعات کل از 0/3 تا 1/9 تن در هکتار متغیر بود و به طور متوسط 1/0 تن در هکتار بود. در مزارع چغندرقند نیمه مکانیزه نیز مقدار متوسط ضایعات خاک کل 0/7 تن در هکتار و بین 0/2 تا 1/3 تن در هکتار متغیر بود. مهمترین عامل مؤثر بر تغییرات ضایعات خاک در هر سه جامعه ی مورد بررسی رطوبت خاک در زمان برداشت بود که در حدود 50 درصد از تغییرات ضایعات خاک را توضیح می دهد. ضایعات خاک در مزارع سیب زمینی و نیمه مکانیزه چغندرقند تنها شامل ضایعات چسبیده به محصول بود، اما در مزارع مکانیزه چغندرقند کلوخه های خاک در حدود 27 درصد از ضایعات خاک کل را شامل گردید. مقدار ضایعات خاک کل در مزارع مکانیزه چغندرقند در سطح 0/05 > p به طور معنی داری بالاتر از دو جامعه ی دیگر بود، اما بین مزارع سیب زمینی و نیمه مکانیزه چغندرقند تفاوت معنی داری وجود نداشت. همچنین مقدار ضایعات خاک کل ویژه برای مزارع سیب زمینی در مقایسه با دو جامعه ی دیگر در سطح 0/05 > p به طور معنی داری بالاتر بود. به طور کلی مقدار ضایعات خاک کل برای محصول سیب زمینی در مقایسه با محصول چغندرقند کمتر بود که صرف نظر از نوع روش برداشت در مزارع مکانیزه چغندرقند، علت آن را می توان در پایین تر بودن عملکرد محصول سیب زمینی و صاف تر بودن سطح غده های سیب زمینی نیز دانست.

کلیدواژه ها:

ضایعات خاک ، سیب زمینی ، چغندرقند ، برداشت مکانیزه