سازماندهی مرزهای ملی با رویکرد تحول در نظام شهری (نمونه موردی:استان خراسان رضوی)

کنترل خطوط مرزی یکی از دغدغههای اساسی جمهوری اسلامی ایران در چند دهه اخیر بوده است. یک نظام شهری تمرکزگرا در جهت تخلیه جمعیت از مناطق مرزی حرکت میکند و به صورت ناخودآگاه زمینههای ناامنی در این مناطق را فراهم می سازد. مقاله حاضر جهت ساماندهی مرزی، تحول در نظام شهری را مورد توجه قرار داده است. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش استان خراسان رضوی است. جهت رسیدن به اهداف مورد نظر، ابتدا استراتژی و مدل مدیریت مرزی ج.ا. ایران مشخص شده و سپس در قالب روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، با استفاده از مدلهای نخست شهری، عدم تمرکز و توزیع متعادل، شبکه شهری استان خراسان رضوی مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط بین نظام شهری استان و ساماندهی مناطق مرزی تبیین شده است. سپس نابرابریهای فضایی شهرها از لحاظ میزان توسعه با استفاده از تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی بررسی شده و ارتباط آن با امنیت مناطق مرزی در استان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد کهاستراتژی و مدل فعلی مدیریت مرز و توجه صرف به مرز به مثابه یک خط و کنترل آن ناموفق بوده است و ارتباط زیادی بین نظام شهری و مدیریت مرز در استان وجود داشته است. از سویی کمتر توسعه یافتگی شهرهای مرزی یکی از مهمترین دلایل عدم توفیق مدیریت مرز در استان بوده است. جهت مدیریت مطلوب مناطق مرزی استان در بلند مدت، لازم است نظام شهری به سمت تقویت شهرهای میانی و مرزی حرکت کرده و تعادل سطح توسعه بین شهرهای مرزی و مرکزی استان برقرار گردد

کلیدواژه ها:

مدیریت مرز ، مناطق مرزی ، نظام شهری ، نخست شهری ، خراسان رضوی