ارزیابی تغییرات اقلیمی با استفاده از بررسی روند شاخص چرخندگی و اثر آن بر دما و بارش شمال غرب ایران

گردش جوی تأثیر معنیداری بر تغییرات عناصر اقلیمی در درازمدت دارد. طبقه بندیهای گردش جوی بر اساس تجزیه و تحلیلسینوپتیکی هستند و نوع گردش را با توجه به موقعیت مراکز سامانههای اصلی فشاری و جهت گردش مشخص می کنند . شاخص چرخندگی (مثل DCI) در مقایسه با شاخصهای اقلیمی نیمکرهای و جهانی (مثل SOI, NAO و ...)، به عنوان یک شاخص منطقه ای قلمداد میشود. برای جو بالا سری شاخص چرخندگی در سطح 500 میلی بار، با توجه به نوع و عمق امواج جوی که توسط ترازهای ارتفاعی ژئوپتانسیل ظاهر میشوند، در دوره 2010-1948 میلادی برای ارومیه حاصل گردید. معمولاً برای ارزیابی معنی داری روندها در داده های سری زمانی هواشناسی که ممکن است دارای توزیع نرمال نبوده، از آزمون ناپارامتری من-کندال استفاده می شود. نتایج این آزمون روندیابی روی سری شاخص چرخندگی کاهش فراوانی سامانه های کم ارتفاع و افزایش فراوانی سامانه های پرارتفاع را به طور معنی داری نشان داد که بیانگر احتمال سیگنال تغییر اقلیم گردش جوی در شمال غربی ایران است . میزان همبستگی شاخص چرخندگی با دما و بارش در ارومیه در مقیاس ماهانه (تراز 500 هکتوپاسکال به ترتیب برابر 0/56- و 0/39 می باشد. در بیشتر موارد با افزایش ضریب چرخندگی (مقادیر مثبت و سامانه چرخندی) در یک منطقه، کاهش دما و افزایش بارش روی می دهد.

کلیدواژه ها:

شاخص چرخندگی ، گردش جوی ، تغییر اقلیم ، ارومیه ، روند من-کندال