بررسی انجام عملیات آبخیزداری درکاهش اثرات خشکسالی(مطالعات موردی حوزه آبخیز فوجرد- قم)

خشکسالی یکی از مهم ترین بلایای طبیعی است که سالانه میلیون ها دلار خسارت به جوامع کشاورزی در سراسر دنیا وارد م یکند. دردهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعی تهای انسانی را تحت تاثیر قرار داد هاند تعداد فراوانی پدیده خشکسالی از نظر درجه شدت،طول مدت، مجموع فضای تحت پوشش، تلفات جانی، خسارات اقتصادی و اثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه، بیشتر از سایر بلایایطبیعی بوده است. از مهم ترین آثار و پیامدهای آن، کمبود آب برای مصارف مختلف از جمله کشاورزی است. احداث قنوات و بهره برداریاز آنها یکی از رو شهای باستانی تأمین آب خصوصاٌ در مواقع خشکسالی در ایران م یباشد. در این روش بدون صرف انرژی و تنها از طریقنیروی ثقل، از دیر باز تاکنون بخشی از آب مورد نیاز مصارف کشاورزی، شرب و خانگی تأمین شده و می شود. استفاده از این روش تأمینآب، پس از گسترش امکانات حفر چا ههای نیمه عمیق و عمیق، کاهش یافته و در برخی نقاط کشور نیز احداث قنات جدید متوقف شدهاست. برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی از طریق بهره برداری بی رویه از چا هها همراه با افزایش تعداد چاه ها و عدم تغذیه طبیعی بهدلایل مختلف به خصوص تغییر کار بری اراضی، نحوه بهره برداری از اراضی وآب و هوا منجر به کاهش آبدهی و یا خشک شدن قنواتشده است بر این اساس، منظور از این تحقیق بررسی و تجزیه و تحلیل اثرات عملیات آبخیزداری به روش تغذیه مصنوعی در افزایشآبدهی قنوات از طریق بهره برداری از سیلاب ها و مدیریت سیل می باشد. حوزه آبخیز مورد مطالعه حوضه فوجرد است و در آن داده هایکمی و کیفی آب قنوات در پهنه های اجرای اقدامات و عملیات تغذیه مصنوعی آبخانه ها (آبخوان ها) و با استفاده از تجزیه تحلیل های روندتغییرات رفتار هیدرولوژیکی (به صورت کمی و کیفی) در قنوات منتخب حوضه مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه تغییرات آبدهی قنواتمنتخب (گمبله و نوح آباد) در قبل و بعد از اجرای برنامه های تغذیه مصنوعی شامل احداث حوضچه تغذیه و پخش سیلاب به ترتیب درحوزه آبگیر آنها طی سال های 1373 تا 1388 نشانگر این است که مقادیر دبی قنوات افزایش یافته است و نتایج به دست آمده از تجزیه وتحلیل تأثیر تغذیه مصنوعی در خصوصیات کیفی آب این قنوات مبتنی بر روش همبستگی نشان دهنده این است که کیفیت آب دو قناتمورد بررسی در اثر اجرای عملیات آبخیزداری بهبود یافت هاند.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، آبخیزداری ، قنات