بررسی سیستم جمع آوری ، حمل و نقل و دفع مواد زاید صنعتی در صنایع بزرگ شهر یزد (1382)

مواد زائد صنعتی بصورت جامد، نیمه جامد و مایع بوده و از تنوع بسیار زیاد برخودار هستند، رشد سریع تکنولوژی ، دستیابی به پروسه های جدید تولید ، جایگزینی مواد مصنوعی به جای الیاف طبیعی و سنتز هزاران نوع مواد ترکیبات شیمیائی ، باعث افزایش حجم زیادی از زباله های صنعتی و در برخی از موارد ، تولید زباله های جامد و مایع خطرناک گردیده است. جابجائی و انتقال نامناسب مواد زائد صنعتی که اغلب مواد خطرناک هستند ، مشکلات زیادی را برای انسان و محیط زیست او ایجاد می کند کنترل موثر و اعمال یک مدیریت صحیح مواد زاید صنفی ، برای بهداشت ، محیط زیست و مدیریت منابع ، از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی وضعیت زباله های صنعتی شهرستان یزد، صنایع موجود در استان که بیش از 50نفر کارگر داشتند. براساس طبقه بندی محیط زیست و وزارت صنایع به 7 گروه تقسیم و با توجه به اینکه هر گروه از این صنایع مواد زاید خاصی را تولید می کردند و با توجه به نسبت کارخانجات مورد بررسی ، 15 کارخانه به روش نمونه گیری خوشه ای اسان انتخاب و مواد زاید تولیدی آنها با توجه به اهداف مطالعه و شرایط عمومی صنایع مورد پژوهش و همچنین فاکتورهای مهم در مطالعه بوسیله پرسشنامه مورد تایید متخصصین ، توسط کارشناسان آموزش دیده و با حضور در واحد صنعتی جمع آوری گردید. 73 % کارخانجات مورد بررسی در این پژوهش خصوصی و بقیه نیمه دولتی بودند. 33% از آنها کمتر از 20 هزار متر مربع مساحت و 33% بین 40-20 هزار متر مربع و بقیه بیش از 40 هزار متر مربع مساحت داشتند که بیش از نیمی از آنها را صنایع نساجی به خود اختصاص می داد ، 13 % صنایع کانی غیر فلزی و 6% صنایع غذایی و بقیه در سایر گروهها بودند ، متوسط وزن مواد زائد کارخانجات مورد بررسی 698 کیلوگرم در روز بود که بیشترین آن مربوط به صنایع لاستیک با متوسط روزانه 5 تن در روز و کمترین آن مربوط به صنایع نساجی با 40 کیلوگرم در روز بود. تمامی کارخانجات مورد بررسی دارای مواد زاید صنعتی بودند و 73 % آنها مواد زاید آلی هم تولید می کردند وضعیت کارخانجات مورد بررسی از نظر شکل مواد زاید صنعتی 47% مواد زاید جامد و 7% مواد زاید مایع و بقیه مواد زائد نیمه جامد تولید می نمودند که 47% آنها بصورت تلنبار کردن و 7% از چاه فاضلاب برای دفع آن استفاده می کردند 53% از کارخانجات مورد بررسی مواد زائد صنعتی را در محل کارخانه بصورت روباز و 40% رد فضای سربسته و 7% نیز از چاه جاذب استفاده می کردند نیمی از کارخانجات مورد بررسی زباله را از طریق از کامیونهای سرپوشیده و نیمی از کامیونهای روباز جهت جابجایی زباله استفاده می کردند و در محل دفع نهایی 66% بصورت تلنبار کردن و 13% به روش سوزاندن و بقیه بازیافت می کردند. با توجه به پروژه مشترک فاضلاب شهری و صنعتی در شهر یزد و اینکه تنها 6% از مواد زائد تولیدی مایع بوده و دفع بعضی از فاضلابهای صنعتی طبق شرایطی امکانپذیر می باشد ، برای بقیه موارد لازم است از طریق تثبیت مواد شیمیایی خطرناک ، کاهش حجم مواد زائد جامد، جداسازی و سمیت زدایی و تجزیه در محل مناسبی دفع بهداشتی شود که امید است مورد توجه مسئولین محیط زیست و صاحبان صنایع واقع شود.

کلیدواژه ها:

مواد زائد صنعتی ، صنایع ، شهر یزد ، محیط زیست