بررسی تغییرات مکانی فسفر در مزارع سیب زمینی شهرستان سراب با استفاده از GIS

پس از آب و هوا خاک مهمترین جز محیط زیست انسان تلقی می شود. آلودگی خاک پدیده ای نامطلوب است که سلامتی انسان را به چالش می کشد. در حال حاضر سالیانه بیش از 2/5 میلیون تن کودشیمیایی در کشور مصرف می گردد. کاربرد بی رویه این کودها منجر به تجمع آنها در خاک، انتقال به آبهای زیرزمینی و نیز م مانعت از جذب سایر عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و در نهایت افزایش غلظت عناصر سنگین که به همراه این کودها وارد محیط خاک می گردد، شده است. فسفر از جمله عناصر غذایی است که در مقادیر زیاد در مزارع سیب زمینی استان آذربایجان شرقی مصرف می شود. با توجه به اینکه فسفر در خاک دارای تحرک پذیری بسیار کمی است، لذا در عمق شخم باقی مانده و مانع جذب سایر عناصر غذایی خصوصاً روی می شود. همچنین بدلیل وجود کادمیوم در کودهای فسفاته به عنوان عنصر همراه غلظت این عنصر سمی نیز به مرور زمان افزایش می یابد. تهیه نقشه های پهنه بندی عناصر غذایی وضعیت عناصر غذایی در خا ک را مشخص نموده و اماکن تغذیه متعادل خاک و گیاه را فراهم می کند. برای اجرا این طرح ابتدا در روی نقشه 1:50000 محدوده زراعی شهرستان مشخص و سپس 200 نمونه خاک به صورت نمونه مرکب خاک از عمق 30-0 سانتی متر از اراضی زراعی تهیه و موقعیت هر کدام از نمونه ها با دستگاه موقعیت یاب جهانی ثبت شد. نمونه خاکها به آزمایشگاه منتقل و فسفر قابل جذب آن اندازه گیری شد، سپس طی مراحل مشروحه زیر پراکنش سطحی فسفر قابل جذب خاک برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. –انتقال نتایج آنالیز نمونه های خاک به محیط سیستم اطلاعات جغرافیائی از طریق قابلیت اتصال به داده های با فرمت f.b.d –تهیه نقشه توزیع مکانی برای فسفر قابل جذب و میانیابی آن در محیط نرم افزار IL WIS –تهیه نقشه پراکنش سطحی و در نهایت تهیه نقشه های پهنه بندی فسفر براساس استانداردهای مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور. نتایج این بررسی نشان می دهد که در بیش از 32 درصد این اراضی فسفر قابل جذب در محدوده خیلی زیاد (بیش از 15 پی پی ام) و 35 درصد در محدوده زیاد (15-10 پی پی ام) قرار دارند و هیچ نیازی به کود فسفره تا زمانیکه مقدار قابل جذب آن در خاک به زیر 10 پی پی ام برسد نیست این در حالی است که زارعین منطقه هر ساله بدون توجه به غلظت فسفر در خا ک تا 2000 کیلوگرم در هکتار انواع کود فسفاته در مزارع سیب زمینی مصرف می کنند.

کلیدواژه ها:

آلودگی فسفر ، تغییرات مکانی ، سیب زمینی ، سراب GIS