بررسی میزان ترکیبات آلی فرار در هوای شهر تهران

مقدمه و اهمیت موضوع: ترکیباتی که فشاربخار آن ها بیش از 1/0 میلی متر جیوه باشد، ترکیبات آلی فرار نامیده می شود. این ترکیبات به دلیل داشتن خاصیت سمی، سرطان زایی و تاثیر سو بر سلامت انسان، گیاه و اشیا، از اهمیت خاصی برخوردار می باشند. عمده ی آلودگی هوای شهر تهران بدلیل حضور بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن می باشد. به همین جهت در این تحقیق، به بررسی مقدار آلاینده-های بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن در چهار نقطه از هوای شهر تهران پرداخته شده است.مواد و روشها: از میان ایستگاه های شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران و اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران، ایستگاه های دروس (شمال)، فتح (غرب)، شریف (مرکز) و منطقه پانزده (جنوب شرق) انتخاب شدند. داده های مدنظر از ادارات مذکور گرفته شده است. در این مطالعه 4 نوع ماده آلی فرار به صورت ساعتی و هر روز از ماه تیر تا آذر در سال های 1390 و 1391 اندازه گیری شده است. تحلیل مکانی VOCها نیز با استفاده از نرم افزار Arcview در این چهار ایستگاه بدست آمده است. نتایج و بحث: توزیع غلظت های VOC در ایستگاه های فوق به دلیل موقعیت آن ها، اغلب متأثر از اگزوز خودروها، تبخیر بنزین، پخت و-پز و چاپ می باشد. در طول دوره ی مطالعه بیشترین مقدار حداکثر BTEXها در ایستگاه شریف مشاهده شد که مربوط به آلاینده ی پارازایلن (ppb 97/126) و کمترین مقدار غلظت حداکثر در ایستگاه فتح بودکه اتیل بنزن (ppb 29/0) است. با اینکه مقدار غلظت میانگین BTEXها همگی کمتر از مقدار استاندارد ایران (ppb 53/1) می باشد، اما در بعضی روزها مقادیر بنزن، چندین برابر مقدار استاندارد است.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده حاکی از این است که، ترافیک در نیمه ی روز، پخت و پز در ظهر و نیز سرعت باد که در ظهر به حداقل مقدار ممکن می رسد، باعث شوند، میانگین غلظت BTEXها در ساعات ظهر به حداکثر مقدار خود برسد. با توجه به قابلیت بالای پارازایلن برای تبدیل به آلاینده های فتوشیمیایی، میزان بالای پارازایلن خطرناک می باشد. مقایسه ی فصلی برای بنزن در ایستگاه دروس نشان داد که، مقدار این آلاینده در ماه های تابستان بیشتر از ماه های پاییز است. همچنین مقایسه ی سالانه در دو ایستگاه دروس و فتح نشان دهنده ی این است که، میزان BTEXها در سال 1391 نسبت به 1390 افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

ترکیبات آلی فرار ، بنزن ، تولوئن ، اتیل بنزن ، زایلن ، تهران