ارزیابی حوضهً آبریز سد مخزنی ایلام با بهره گیری از شاخص NSFWQI

مقدمه: کیفیت آب مخازن پشت سد متأثر از حوضهً آبریز است. به دلایل گوناگونی از جمله ضعف در انجام مطاعات و پایش جامع زیست محیطی، اکثر سدهای کشور دچار مشکلات عدیده زیست محیطی نظیر شوری، گندیدگی آب، آلودگیهای شیمیایی و میکروبی و اوتریفیکاسیون می باشند. مخزن سد ایلام نیز از جمله مخازنی است که بدلیل ورود مداوم فاضلاب روستاهای بالا دست، فضولات حیوانی، زه آبهای کشاورزی و شیرابه زباله دچار معضل زیست محیطی می باشد. لذا هدف کلی از این پژوهش ارزیابی کیفی حوضه آبریز سد مخزنی ایلام با بهره گیری از شاخص کیفی NSFWQI می باشد. مواد و روشها: مطالعه حاضر، یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد که با نمونه برداری از 12 ایستگاه از کل حوضهً آبریز انجام گرفت. پارامترهای کیفی خاص شامل: اکسیژن محلول، کلیفرمهای مدفوعی، pH، BOD، دما، فسفات، نیترات، کدورت و Ts از ایستگاههای یاد شده، طی چهار فصل بهار، تابستان، پائیز، و زمستان(12 ماه)اندازه گیری شدند. ایستگاههای نمونه برداری بر اساس اهمیت در طول رودخانه های حوضهً آبریز انتخاب شدند. داده ها با استفاده از شاخص کلی کیفیت آب (NSFWQI) مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. یافته ها: بر اساس شاخص NSFWQI ، در بین ایستگاههای مورد مطالعه در طی یکسال بیشترین شاخص کیفیت برای ایستگاه شماره 1 با امتیاز ( 75 ، کیفیت خوب ) و کمترین مقدار شاخص کیفیت برای ایستگاه شماره 9 با امتیاز (51 ، کیفیت متوسط) بدست آمد. کاهش مقدار شاخص به دلیل کاهش مقدار اکسیژن محلول، بالا بودن BOD، بالا بودن تعداد کلیفرمهای مدفوعی و بالا بودن میزان نیترات و فسفات بوده است. مقایسه پارامترهای کیفی اندازه گیری شده بر اساس ایستگاههای نمونه برداری با استفاده ازآزمون آنالیز واریانس و t-student ، ارتباط معنی داری نشان داد ( P < 0/05). نتیجه گیری: شاخص محاسبه شده نشان داد که کیفیت آب رودخانه های واقع در حوضهً آبریز سد مخزنی ایلام متوسط است. کمترین کیفیت مربوط به زیرحوضهً آبریز چاویز و بهترین کیفیت مربوط به زیرحوضهً آبریز مهر می باشد. بر اساس نتایج حاصل از شاخص NSFWQI کیفیت آب خروجی از دریاچه سد بهتر از کیفیت آب ورودی بوده و برای استفاده های مختلف مناسب می باشد بطوریکه با انجام تصفیه متداول می توان از آب سد جهت مصارف شرب و کشاورزی استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

شاخص کیفیت آب ، NSFWQI ، مخزن سد ، کیفیت آب ، حوضهً آبریز