بررسی وضعیت های متفاوت رخداد خشکسالی و فراوانی زمانی حداکثر خشکسالی و ترسالی در استان خوزستان

خشکسالی را می توان به عنوان پدیده ای معرفی کرد که علاوه بر جای گذاشتن خسارات فراوان، خطر وقوع آن نبز در کلیه نقاط جهان وجود داشته باشد. امکان جلوگیری از وقوع پدیده خسکشالی وجود ندارد اما می توان، با انجام اقدامات موثر از اثرات این پدیده کاست. با توجه به وجود کمبود آب در ایران، ضرورت مدلسازی خطر خشکسالیها با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی کشور امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. با وجود تغییرات اقلیمی که از گذشته وجود داشته اما به دلیل افزایش آگاهی و دانش بشری نسبت به محیط اطراف خود و به خصوص در زمینه تغییر اقلیم، بیششتر مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که تحقیقات مطالعات، آزمایش ها و مدلسازی های بسیاری برای آشکار نمودن تمام ابعاد گوناگون این پدیده در تمامی نقاط جهان و ایران صورت گرفته و در آینده نیز انجام می گیرد. برای کاهش اثر این پدیده، مدیریت بحران قبل از وقوع یکی از راهکارهایی است که می توان وضع نمود. در این تحقیق بر مبنای تغییرات پارامترهای میانگین سالانه ی بارندگی و درجه حرارت به ارزیابی شاخص خشکسالی Z، و سری زمانی ARIMA به بررسی تغییر اقلیم و خشکسالی استان خوزستان پرداخته شد و به کمک مدل های رگرسیونی و نرم افزارهای Arc AIG و SPSS به مدل سازی ریاضی این تغییرات اقدام گردید. نتایج حاکی از تغییرات معنی دار میزان بارندگی می باشد که دارای کاهشی نسبی در انتهای دوره ی مطالعاتی نسبت به ابتدای آن بوده است. همچنین با وجود تغییر نسبی در کمیت شاخص خشکسالی Z طی دو دهه ی اخیر، تغییر ماهیت اقلیمی در منطقه صورت پذیرفته است. جهت دستیابی به اهداف نتایج حاصل از بررسی وضعیتهای متفاوت رخداد خشکسالی و همچنین فراوانی زمانی حداکثر خشکسالی و ترسالی در استان خوزستان که با استفاده از آمار ایستگاههای مطالعاتی در یک بازه زمانی 37 ساله (1390-1353) محاسبه گردید، و در مقابل سال های آبی 87-1386 و 88-1387 به ترتیب با 14 و 7 مورد، بالاترین فراوانی وقوع حداکثر خشکسالی را شامل شده است. طبق بررسی های انجام شده و آمارهای موجود بر اساس این شاخص اگر میزان بارش را معیاری در جهت بررسی تغییرات آب و هوا در نظر بگیریم از سال 1353 تا 1390 با تغییرات متعددی مواجه بوده ایم که میانگین این تغییرات نشان دهنده این است که استفاده از شاخص Z مشخص می گردد که کدام دوره ها حداقل یا حداکثر بارندگی را داشته اند، دوره هایی که شاخص Z آنها عدد منفی را نشان می دهد در معرض خشکسالی بوده و هر چه این عدد منفی بیشتر باشد خشکسالی شدت یافته و باید مدیریت بحران در آن دوره آماری اعمال گردد. میزان بارندگی در سالهای اخیر کاهش یافته و در نتیجه خشکسالی در دوره آماری 37 ساله (1390-1353) دارای سیر صعودی بوده است.

کلیدواژه ها:

رخداد خشکسالی ، فراوانی زمانی ، حداکثر خشکسالی ، حداکثر ترسالی ، استان خوزستان