تبیین تأثیر مکان های سوم مذهبی بر ارتقاءحیات مدنی و توسعه ی حوزه ی عمومی شهرهای اسلامی، نمونه ی موردی: شهر زنجان

با نگاهی به سکونتگاه های شهری ایران- به عنوان یک کشور اسلامی- در گذر زمان، می توان دریافت که حوزه ی عمومی در این شهرها، از دیرباز هدایت کننده ی اصلی جریان های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و حیات مدنی جامعه بوده است. این تأثیر غیرقابل انکار را بخصوص می توان در مکان های سوم، به عنوان یکی از مهمترین نهادهای این حوزه، مشاهده کرد. مکان های سوم در مقابل مکان های اول- محل سکونت- و مکان های دوم- محل کار- موجبات انعطاف اجتماعی را فراهم کرده، به خرد جمعی شکل می دهند. در نوشتار حاضر برآنیم که پس از استخراج ادبیات موضوع و تشریح مفاهیم پایه و مبانی نظری مربوط به حوزه ی عمومی، حیات مدنی و مکان های سوم با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، توسط مصاحبه ی آزاد عمیق، پرسشنامه، مطالعات میدانی و گردآوری داده های بصری، به تبیین و تحلیل مکان های سوم محدوده های منتخب از شهر زنجان پرداخته، چگونگی تأثیر آنها بر ارتقاء حیات مدنی و توسعه ی حوزه ی عمومی را تشریح کنیم. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد مکان های سوم دارای ماهیت مذهبی در محدوده مرکزی شهر از انطباق قابل توجهی با خصوصیات کلی یک مکان سوم برخوردار بوده، بیترین تدثیر را بر حیات مدنی شهروندان و توسعه ی حوزه عمومی داشته و نیز حداقل آسیب های اجتماعی در آنها وجود دارد. ولی در محله های شهری از میزان تأثیر گذاری این مکان ها کاسته شده، صرفاً به مکان هایی برای ادای فرائض دینی تبدیل می شوند.

کلیدواژه ها:

مکان سوم مذهبی ، حیات مدنی ، حوزه ی عمومی ، شهر اسلامی ، زنجان