امروزه رنگ هایی که در صنایع غذایی استفاده می شوند در سه دسته رنگ های طبیعی، مصنوعی و معدنی قرار میگیرند. مصرف رنگ های طبیعی به دلیل گرانی و کمبود آنها کاسته شده و از رنگ های معدنی نیز به دلیل وجودناخالصی ها به ویژه عناصر فلزی سنگین، به ندرت در مواد غذایی استفاده می شود. رنگ های مصنوعی با همانترکیبات شیمیایی به طور گسترده در اغلب فراورده های غذایی مثل غلات، صنایع قندی، پودر ژله ها، بستنی و غیرهمصرف فراوان دارند و کم تر فراورده ای یافت می شود که در آن از رنگ مصنوعی استفاده نشده باشد. رنگ هایطبیعی که در صنایع غذایی مصرف می شوند به دلیل نیاز مصرف کننده به مواد غذایی رنگ دار، در دسترس بودن،پایداری مواد رنگی طبیعی در برابر عوامل مختلف، عدم ایجاد مسمومیت و تغییر ماهیت ماده غذایی مورد توجهپژوهشگران صنعت غذا می باشند. در این پژوهش،
رنگدانه طبیعی روناس به نام
آلیزارین (Alizarin)، یکی از بادوامترین رنگ های قرمز طبیعی، با استفاده از حلال های آلی (متانول و اتانول) و حلال آبی استخراج شد و شناسایی آنبا استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام شد. میزان رنگدانه استخراج شده با مقایسه بااستاندارد رنگدانه خالص
آلیزارین اندازه گیری شد. در بین حلال های آلی و آبی،
اتانول بیشترین راندمان استخراجرنگدانه را داشت و بیشترین رنگدانه از قسمت ریشه و کم ترین رنگدانه از قسمت های بالایی ساقه و برگ های گیاهبه دست آمد. نام علمی
روناس Rubia Tinctorum L. (Madder) و از تیره گیاهی روبیاسه و از گیاهان چند سالهبوده که به صورت وحشی در برخی مناطق آسیا، شمال آفریقا و در مناطق مدیترانه از اسپانیا تا آسیای صغیر می روید.چندین گونه از گیاه روناس، به عنوان گیاه زینتی کشت می شود که برخی منبع رنگ و بعضی دیگر از نظر داروییمهم هستند.
روناس در ایران در مناطق تبریز، ارومیه، اراک، ساوه و در استان های فارس و یزد کشت میشود. ریشهاین گیاه علاوه بر استفاده در صنایع رنگرزی، دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم این گیاه محسوب میشود.از برگ و ساقه این گیاه به عنوان علوفه حیوانی و از ریشه آن، به عنوان یک ماده رنگ زا جهت استفاده در صنایعغذایی، آرایشی و بهداشتی و صنعت رنگرزی استفاده میشود. گیاه
روناس دارای طبع گرم و خشک بوده، و کاربرددارویی هم دارد. از گیاه
روناس برای درمان راشیتیسم (نرمی استخوان)، تسکین درد سیاتیک، رفع بیحسی دست وپا و رفع کننده دردهای قاعدگی استفاده می شود. ریشه
روناس مدر است و دارای خاصیت انحلال سنگ های مجاریادراری بوده و میزان اوره موجود در خون را کاهش می دهد. همچنین کمپرس جوشانده
روناس برای رفع بیماریهایپوستی مفید است. برای برطرف کردن بی حسی و سستی دست و پا، خوردن
روناس مخلوط با عسل توصیه می شود.مصرف روناس، افزاینده شیر مادران بوده و باعث افزایش اشتها می شود.
روناس به عنوان دارویی موثر در درمان زردیو یرقان کاربرد دارد و کبد، کیسه صفرا و طحال را پاک سازی میکند. برگ و ریشه روناس، کک و مک را برطرفکرده و رفع کننده خارش پوست است. روناس، یبوست شدید را معالجه و تورم بدن را از بین می برد. روناس، رنگموی طبیعی بوده و از آن به همراه وسمه و حنا، برای رنگ کردن موها استفاده میشود. امروزه ماده رنگی روناس(آلیزارین) به صورت صنعتی نیز تهیه می شود ولی به دلیل کشف رنگ شیمیایی آنیلین، تا حدود زیادی اهمیت خودرا از دست داده است.