ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست استان همدان با کاربرد مدل تخریب

مدل تصمیم گیری یکی از انواع روشهای ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست است. مدل تصمیم گیری تجلی ارتباط بین کمیت ها و کیفیت های بخشی از جهان هستی به صورت فیزیکی و ریاضی است، به صورتی که نشان دهنده هستی، یا پدیده موجود در دنیای واقعی باشد. از این قرار، مدل ها روابط بین داده ها را برای پیش بینی چگونگی رویدادها در جهان واقعی تشریح می کنند. مدل تخریب (مخدوم، 2002 ) یکی از انواع مدل های ریاضی است که در این بررسی برای مطالعه آثار توسعه بر محیط زیست استان همدان از آن استفاده شده است. در این روش از مدل های خطی برای نمایاندن تخریب در واحدهای نشانزد – که بنا به مورد می توانند آبخیز، زیرحوزه، شهر و شهرستان، واحد زیست محیطی، ز یستگاه ها یا شبکه باشد – استفاده می شود. همچنین جهت محاسبه ضریب تخریب از رابطه زیر استفاده گردید: =H ضریب تخریب هر واحد نشانزد، ΣI= مجموع شدت عوامل تخریب هر واحد نشانزد، =DP تراکم فیزیولوژیک (نسبت جمعیت بر وسعت زمین های قابل کشت)، =V0 آسیب پذیری بوم شناختی، برای دستیابی به این مهم ابتدا محدوده سیاسی استان همدان بر روی نقشه توپوگرافی 1:250000 به 849 شبکه 2500 هکتاری تقسیم شد. آسیب پذیری بوم شناختی با استفاده از نقشه های شیب، ارتفاع، اقلیم، حساسیت سنگ مادر به فرسایش، خطر زمین لرزه، طبقات آسیب پذیری خاک، حساسیت هیدرولوژیک، پوشش گیاهی و زیستگاه محاسبه و طبقه بندی شد. سپس با استفاده از نقشه توپوگرافی، مشاهدات میدانی و نظر کارشناسان و افراد محلی، در مجموع 19 عامل تخریب در کل استان شناسایی و شدت آنها تعیین گردید. تراکم فیزیولوژیک نیز از تقسیم جمعیت موجود در هر شبکه کاری بر وسعت زمینهای قابل کشت در هر شبکه به دست آمد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصه های مدل در نرم افزار Excel، ضریب تخریب در هر یک از شبکه های کاری استان مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفت و ضرایب تخریب به دست آمده برای کلیه شبکه ها، بر اساس نظریه فازی در شش طبقه و سه دسته طبقه بندی شدند. بدین ترتیب کلیه شبکه ها از نظر شدت و میزان تخریب با یکدیگر مقایسه شدند و کل استان همدان به سه پهنه 59/87، 897/11 و 513/0 درصدی به ترتیب با توانایی توسعه بیشتر، نیازمند بازسازی و نیازمند اقدامات حفاظتی تقسیم شد.

کلیدواژه ها:

مدل تصمیم گیری ، مدل تخریب ، آسیب پذیری بوم شناختی ، تراکم فیزیولوژیک