طراحی سدهای بزرگ بر روی گسل های فعال در ایران

یکی از اقدامات اولیه در ساخت و طراحی سدها که موفقیت سد را تضمین م یکند، انتخاب صحیح ساختگاه سد است. به علت آن که کشور ایران از دیدگاه لرز هخیزی بر روی مناطقی با فعالیت بالا قرار دارد، ساختگاه سدها باید از نظر لرز هخیزی و خطرات لرزه ای مورد توجه بسیار قرار گیرند. چرا که سدها ساز ههایی با خطر پیشرونده محسوب م یشوند. وجود گس لهای فعال در ساختگاه سد یکی از مه مترین عواملی است که باید به آن توجه کرد این عامل م یتواند در انتخاب نوع سد هم تاثیر گذار باشد. سد شیروان اولین سد بتنی است که بر روی یک گسل فعال احداث شد هاست. این سد بتنی دو قوسی که 83 متر حدود 20 F که شاخه ای از گسل فعال باغان -گرماب است قرار دارد. میزان جابجایی گسل 2 F ارتفاع دارد بر روی گسل فعال 2 سانتیمتر پیش بینی شد هاست. دومین سد بتنی که مطالعه و طراحی شده بود و بر روی یک سیستم گسلی فعال قرار دارد، سد با طولی حدود 2 کیلومتر از ساختگاه سد م یگذرد و وابسته به گسل F رودبار لرستان با ارتفاعی بیش از 150 متر است. گسل 1 اصلی زاگرس است. حداکثر جابجایی اندازه گیری شده برای این گسل حدود 6 متر است. در نتیجه برای این ساختگاه یک سد سنگریزه ای با هسته رسی توصیه و طراحی شد. سد منگل نیز سدی است که با وجود گس لهای فعال در ساختگاه در مرحله مطالعات به صورت سد سنگریزه ای با پوشش بتنی طراحی شد. اما سد بهشت آباد در استان کهکیلویه و بویر احمد که در برگیرنده گس لهای فعالی در محدوده محور سد و ساز ههای جنبی آن است همچنان بصورت بتنی دو قوسی طراحی شده و بنظر م یرسد تمایلی برای تغییر نوع سد و یا تغییر محل وجود ندارد. باید توجه داشت که آئین نام ههای موجود بین المللی همواره توصیه کرد هاند که از ساخت سدها در مناطقی که گسل فعال وجود دارد پرهیز شود و در صورتی که نتوان محل دیگری را انتخاب کرد ساخت سدهای انعطاف پذیر توصیه شد هاست

کلیدواژه ها:

ساختگاه سد ، گسل فعال ، سد بتنی ، لرزه خیزی ، سدهای انعطاف پذیر