هالوفیت ها، ذخیره های زیستی مناسب جهت احیای بیولوزیکی مناطق خشک و بیابانی (مطالعه موردی: کویر بجستان)

در شرایطی که احیاء بیابان ها به روش بیولوژیک یکی از کارآمدترین و پایدارترین روشهای توسعه مناطق خشک به شمار می آید، نگرش تک بعدی دراستفاده از گیاه تاغ در عملیات بیولوژیکی احیاء بیابان و غفلت از دیگر ذخایر گیاهی ارزشمند بومی و غیر بومی، ثبات و پایداری محیط های بیابانی را بهمخاطره انداخته و با تحت الشعاع قرارگرفتن تنوع زیستی، چالشهای جدیدی فرا راه توسعه پایدار این مناطق ایجاد شده است. در حالیکه به نظر می رسدوجود سفره آب زیرزمینی شور نزدیک به سطح زمین در اطراف پلایاها یک مزیت نسبی برای توسعه گونه های هیدروهالوفیت باشد. از اینروی و درراستای افزایش بهره وری و تقویت پوشش گیاهی اکوسیستم شکننده مناطق خشک و بیابانی بویژه در محدوده اراضی شور حاشیه پلایاهای داخلی وطی پژوهش انجام شده، ضمن شناسایی و اندازه گیری پوشش گیاهی جوامع هالوفیت حاشیه شمالی پلایای بجستان در محدوده شهرستان خلیل آباد وبا ملحوظ داشتن تغییرات جوامع رویشی، در امتداد پنج ترانسکت شعاعی منشعب از مرکز شوری در داخل کویر به سمت دامنه پایکوهی، تعداد 4 پلات ثابت جهت پایش متغیرهای آب زیرزمینی، خاک و رطوبت مدنظر قرار گرفت. داده های حاصله با استفاده از نرم افزار SAS آنالیز و مقایسات میانگین به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که استقرار و الگوی پراکنش جوامع گیاهی در ناحیه مرطوب حاشیه پلایا تابعی از برآیند ویژگی های هیدروژئوپدولوژیک منطقه است به گونه ای که با کاهش سطح ایستابی تا عمق کمتر از یک متر هیچ گیاهی قادر به رشد و زادآوری نبوده و رخساره های کویری به صورت لخت رخنمون دارند. محدودیت های خاک بویژه از جهت شوری و قلیائیت مانع از توسعه و تنوع پوشش گیاهی در این ناحیه بوده و رستنی های موجود حسب مقاومت های فیزیولوژیک بصورت دوایر متحدالمرکز متشکل از یک یا چند گونه خاص می باشد. بر این اساس گونه Halocnemum strobilaceum در بین جوامع گیاهی شناسایی شده به عنوان مقاوم ترین گونه شناخته می شود. وجود اختلاف معنی دار در میانگین رطوبت خاک محدوده گسترش ریشه در سطح ترانسکت ها و پلات های آزمایشی مختلف ناشی از اختلاف در خصوصیات بافتی خاک و نوسان سطح ایستابی است. وجود منابع رطوبتی با اختلاف واریانس ناچیز در طول فصل رویش در ناحیه مرطوب پلایا از عوامل اصلی توسعه شورروی ها بوده ولیکن تنوع و اشکوب بندی آنها تابع خصوصیات اکوفیزیولوژیک گونه ها بویژه ازحیث تحمل پتانسیل اسمزی بالاست.

کلیدواژه ها:

احیاء ، پلایا ، بجستان ، شورروی ها