ارزیابی شاخص های مقاومت به خشکی در گندم نان

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و واکنش ژنوتیپ های مختلف گندم نان نسبت به تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی، تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل رژیم آبیاری با 2 سطح ((T(1: آبیاری در 40 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس در تمام دوره رشد(نرمال)، (T(2: آبیاری کافی تا گرده افشانی و عدم آبیاری تا 60 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس تا پایان دوره ی رشد،) و فاکتور دوم، شامل 5 ژنوتیپ گندم (پیشتاز، شیراز، بهار، چمران و لاین 9-82-Ws) بود. در شرایط تنش میان عملکرد دانه و وزن سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیکی در سطح یک درصد همبستگی وجود داشت. اما در شرایط بدون تنش میان عملکرد دانه و وزن سنبله در واحد سطح، عملکرد بیولوژیکی و ارتفاع بوته در سطح یک درصد همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. پنج شاخص مقاومت به خشکی شامل: شاخص میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) بر مبنای عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. شاخص های دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه به عنوان معیار گزینش ژنوتیپ های مقاوم به خشکی با پتانسیل عملکرد بالا انتخاب شدند. در نتیجه شاخص های STI, SSI و GMP به عنوان بهترین شاخص ها، در این تحقیق تشخیص داده شدند. از نظر این شاخص ها، ژنوتیپ های شیراز و چمران به ترتیب دارای بیشترین تحمل به خشکی و ژنوتیپ های بهار و لاین (Ws-82-9) به ترتیب دارای بیشترین حساسیت نسبت به تنش خشکی می باشند. در شرایط تنش میان عملکرد دانه و وزن سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیکی در سطح یک درصد همبستگی وجود داشت.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، ژنوتیپ ، شاخص های مقاومت ، گندم نان ، همبستگی بین صفات