ارزیابی فنولوژی رازیانه های ایران از دیدگاه تاثیرات اقلیمی

رازیانه گیاهی پرکاربرد در صنایع مختلف، از خانواده چتریان، چندساله، گل نامحدود می باشد. شناسایی تنوع رازیانه های ایرانی گامی ارزشمند درراستای حفظ این میراثجهانی است. دراینبررسی 50 ژنوتیپ رازیانه ((Foeniculum vulgare Mill) از ایران جمعآوری و صفات روز تا 50 % گلدهی، روز تا 70 % خمیری دانه و روز تا 70 % رسیدگی دانه آنها در دو سال مطالعه شد. خوشه بندی بر اساس صفات نشان داد که ژنوتیپها به سه گروه اند گروه اول شامل ژنوتیپهای دیررس ( 250 روز تا برداشت)، گروه دوممیانرس ( 180 روز) و گروه سوم زودرس ( 120 روز) بودند. بررسی در نتایج خوشه بندی نشان داد که ژنوتیپ های هر گروه ازمناطقی منشا گرفته اند که از لحاظ اقلیمی مشابه اند طوریکه مناطق با رطوبت و/یا بارندگی بالا و دمای مساعد رشد (مانند ساری وکلیبر با دوره طولانی شرایطمساعد) فرصت زیادی برای فعال بودن و رشد در اختیار گیاه قرار داده و رازیانه های منطقه چرخه زندگیخود را به اندازه طول فصل رویش منطقه مذکور، وسیع کرده و دیررس شده اند، در حالیکه مناطق با گرما و/یا سرمای شدید در دوانتهای فصل رویشی و با رطوبت و/یا بارندگی پایین (مانند سبزوار و شیراز با دوره کوتاه شرایط مساعد) رازیانه های زودرس دارد،رازیانه های میان رس از مناطقی اند که از لحاظ شرایط اقلیمی بهتر از مناطق زودرس و بدتر از مناطق دیررس می باشند (مانندمشکینشهر و خاش). تنوع موجود در زمان رسیدگی رازیانه های ایران پتانسیل مناسبی برای برنامه ریزی تولید رازیانه می باشدطوری که هم گیاه از کل طول فصل رشد به خوبی استفاده کند و هم توزیع تولیددرزمان وضعیت بهتری پیدا کند. درنهایت می توانگفت ایران به عنوان یکی از ارزشمندترین ذخایرژنتیکی رازیانه می باشد و باید برنامه های حفاظت گونهای حداقل به صورت یک مورددر هر اقلیم خاص انجام شود خصوصا در این عصر که تغییرات اقلیمی شدید شده و احتمال میرود که حداقل برخی از ژنوتیپ هاتوانایی سازگاری و یا تحمل شرایط جدید را نداشته باشند.

کلیدواژه ها:

رازیانه ، فنولوژی ، اقلیم